You are here

Οι επαρχιακοί οργανισμοί αυτοδιοίκησης

26/08/2022

Η Βουλή έχει ψηφίσει πρόσφατα τρία νομοθετήματα με τα οποία υλοποιείται η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης:

  • το Νόμο για τη συγχώνευση των Δήμων

  • το Νόμο για τη συμπλεγματοποίηση των Κοινοτήτων, και

  • το Νόμο για τη δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ)

Τα δύο πρώτα νομοθετήματα έχουν ουσιαστικά συγκεντρώσει το ενδιαφέρον και έχουν μονοπωλήσει το δημόσιο διάλογο, ενώ το τρίτο νομοθέτημα, δηλαδή ο Νόμος 37(I)/2022, που προνοεί για τη σύσταση και λειτουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, κάπου διέλαθε του δημόσιου ενδιαφέροντος διότι δεν του δόθηκε η απαιτούμενη προσοχή και σημασία. Ακόμη και επαγγελματικά σώματα, τα μέλη των οποίων θα επηρεαστούν από αυτόν το Νόμο, δεν φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα επαρκώς τη σημασία του.

Θα προσπαθήσουμε με το κείμενο αυτό να δώσουμε απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που αναμένεται να απασχολήσουν τόσο τους επαγγελματίες στον τομέα της οικοδομικής ανάπτυξης και την επιχειρηματική κοινότητα, όσο και το ευρύ κοινό γενικότερα.

Τι προνοεί ο νόμος 37(Ι)/2022;

Σύμφωνα με το Νομό 37(Ι)/2022, που τέθηκε σε ισχύ στις 30 Μαρτίου 2022 με τη δημοσίευση του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, την 1η Ιουνίου 2024 δημιουργούνται οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης, ένας σε κάθε επαρχία, και θα έχουν την ευθύνη για τις ακόλουθες τέσσερεις σημαντικές υπηρεσίες σε ολόκληρη την επαρχία τους: 

  • Ύδρευση

  • Αποχέτευση (Λύματα και Όμβρια)

  • Εκμετάλλευση και Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και

  • Αδειοδότηση της Ανάπτυξης (έκδοση Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών)

Συνεπώς, τα μέχρι σήμερα υφιστάμενα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας, Αποχετεύσεων και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων θα μετεξελιχθούν και θα ενταχθούν την 1η Ιουνίου 2024 σε ένα νέο Επαρχιακό Οργανισμό, ενώ επιπρόσθετα θα μεταφερθεί στον Οργανισμό αυτό η αρμοδιότητα της έκδοσης Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών από όλες τις Πολεοδομικές Αρχές κάθε επαρχίας, δηλαδή τους Δήμους, την Επαρχιακή Διοίκηση και το Επαρχιακό Γραφείο του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως.

Διευκρινίζεται ότι ο πολεοδομικός σχεδιασμός, όπως π.χ. η εκπόνηση των Τοπικών Σχεδίων, ο καθορισμός χρήσης γης, οι πολιτικές προαγωγής της ανάπτυξης, το πρωτεύον οδικό δίκτυο κτλ. θα εξακολουθήσει να παραμένει στην αρμοδιότητα του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ωστόσο, η διαδικασία έκδοσης Αδειών στη βάση του Πολεοδομικού Σχεδιασμού θα μεταφερθεί στους ΕΟΑ, όπως επίσης και η ευθύνη για το σχεδιασμό τοπικών (δευτερευόντων) οδικών δικτύων.

Γιατί είναι σημαντική η μεταρρύθμιση αυτή;

Η δημιουργία των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης είναι μία εκ των σημαντικότερων εκσυγχρονιστικών μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιούνται στη χώρα μας και θα επηρεάσει ουσιωδώς σημαντικές υπηρεσίες που άπτονται της ποιότητας ζωής, της δημόσιας υγείας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα.

Στόχος είναι η δημιουργία εξειδικευμένων, αποτελεσματικών και σωστά δομημένων και στελεχωμένων δημόσιων οργανισμών, οι οποίοι να έχουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία, βαρύτητα και αξιοπιστία να χειριστούν τις τέσσερεις σημαντικότατες αρμοδιότητες: Ύδρευση, Αποχέτευση, Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων και Αδειοδότηση της Ανάπτυξης. 

Είναι γνωστά τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα με το διασκορπισμό και την κατάτμηση των αρμοδιοτήτων, την έλλειψη εξειδίκευσης και πόρων, τις αναποτελεσματικές και χρονοβόρες διαδικασίες κτλ και αναμένεται ότι με τη δημιουργία των οργανισμών αυτών θα βελτιωθεί η καθημερινότητα του πολίτη με την παροχή ποιοτικά αναβαθμισμένων υπηρεσιών, τη βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος και την επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης. 

Πως θα διοικούνται και πως θα στελεχωθούν οι Οργανισμοί αυτοί;

Σύμφωνα με τον Νομό 37(Ι)/2022, οι ΕΟΑ θα διοικούνται από Συμβούλιο το οποίο θα απαρτίζεται από έξι εκπροσώπους των Κοινοτήτων της Επαρχίας και δέκα εκπροσώπους των Δήμων της Επαρχίας.

Ο Πρόεδρος του ΕΟΑ θα εκλέγεται απευθείας από το σύνολο των ψηφοφόρων της Επαρχίας και επομένως θα έχει το εκτόπισμα και τη βαρύτητα που θα του προσδίδει η λαϊκή ψήφος. Ωστόσο θα πρόκειται για Μη Εκτελεστικό Πρόεδρο εφόσον, σύμφωνα με το Άρθρο 76 του Νόμου, ο Ανώτατος Εκτελεστικός Λειτουργός του Οργανισμού θα είναι ο Γενικός Διευθυντής, ο οποίος θα διορίζεται με πενταετή σύμβαση ιδιωτικού δικαίου.

Επίσης, σύμφωνα με το Νόμο, οι υφιστάμενοι εργαζόμενοι στα Συμβούλια Αποχετεύσεων Υδατοπρομήθειας και Διαχείρισης Στερεών αποβλήτων θα έχουν την επιλογή να μεταφερθούν στους νέους οργανισμούς, ενώ αναμένεται να υπάρξουν σχέδια εθελούσιας αποχώρησης για το προσωπικό που θα επιλέξει να μην μεταφερθεί στους νέους οργανισμούς.

Δεν έχει ακόμη αποφασιστεί πως θα στελεχωθεί η επιχειρηματική μονάδα των οργανισμών αυτών που θα έχει την ευθύνη της έκδοσης Πολεοδομικών και Οικοδομικών Αδειών.

Ποια τα βασικά εκσυγχρονιστικά στοιχεία του Νόμου και πως ενισχύεται η συμμετοχική δημοκρατία;

Στο Νόμο υπάρχουν συνολικά πέντε Άρθρα τα οποία ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών, τη διαφάνεια και τη κοινωνική συνοχή.

Στο Νόμο προνοείται όπως οι ΕΟΑ ενθαρρύνουν και να προάγουν τη συμμετοχή των κατοίκων στις υποθέσει της οικίας περιοχής, εμπλέκουν τους κατοίκους στον εντοπισμό, στην καταγραφή και στην επίλυση προβλημάτων της περιοχής τους και να τους ενημερώνουν για τις αποφάσεις που λαμβάνονται.  Επίσης οι ΕΟΑ διαβουλεύονται με τους τοπικούς φορείς και τις επηρεαζόμενες ομάδες κατοίκων προ της συζήτησης και λήψης αποφάσεων.

Οι κάτοικοι μιας περιοχής δύνανται να υποβάλλουν υπομνήματα ή και ερωτήματα και να ζητούν ενημέρωση για οποιαδήποτε απόφαση του ΕΟΑ. Ομάδα τουλάχιστον τριάντα κατοίκων και τοπικοί φορείς δύνανται να υποβάλλουν γραπτές προτάσεις προς τον ΕΟΑ και εκπρόσωποι της ομάδας ή των τοπικών φορέων να καλούνται στη συνεδρία του ΕΟΑ που θα ασχοληθεί με το θέμα αυτό.

Επιπρόσθετα, οι αποφάσεις του ΕΟΑ, οι προϋπολογισμοί, οι ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις, οι σχετικές εκθέσεις του Γενικού Ελεγκτή και οι Κανονισμοί αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΕΟΑ.

Κάθε ΕΟΑ λειτουργεί γραφείο εξυπηρέτησης πολιτών για παροχή πληροφοριών προς το κοινό, για ενημέρωση και καθοδήγηση, για λήψη παραπόνων και για βελτίωση της διαφάνειας και της κοινωνικής συνοχής.  Τα γραφεία εξυπηρέτησης πολιτών μπορούν να συστεγάζονται σε γραφεία δήμων ή κοινοτήτων προς καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων μιας περιοχής.

Είναι το χρονοδιάγραμμα εφικτό για έναρξη της λειτουργίας των Οργανισμών αυτών την 1η Ιουνίου 2024;

Το έργο της δημιουργίας των ΕΟΑ και ο στόχος της έναρξης της λειτουργίας τους την 1η Ιουνίου 2024 είναι αναμφίβολα ένα μεγαλεπήβολο έργο, με εξαιρετικά μεγάλο βαθμό δυσκολίας και πολυπλοκότητας και πολύ αυστηρά χρονοδιαγράμματα. Υπάρχει μια σωρεία από ενέργειες που πρέπει να γίνουν και αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός την 1η Ιουνίου 2024.  Είναι γι’ αυτό το λόγο που όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να εργαστούν με αφοσίωση και με εντατικούς ρυθμούς.

Ήδη έχουν συσταθεί στις επαρχίες τα Προσωρινά Συντονιστικά Συμβούλια (ΠΣΣ,) υπό την προεδρία του μητροπολιτικού Δημάρχου σε κάθε επαρχία, στα οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων, της Ένωσης Κοινοτήτων, των τριών Συμβουλίων που μετεξελίσσονται (Υδατοπρομήθειας, Αποχέτευσης και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), ο Έπαρχος, εκπρόσωπος του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, ενώ σε αυτά παρακάθονται οι Γενικοί Διευθυντές των τριών Συμβουλίων (Υδατοπρομήθειας, Αποχέτευσης και Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων).

Το ΠΣΣ, το οποίο προνοείται από το Νόμο, έχει την αρμοδιότητα για την κατάρτιση του σχεδίου του προϋπολογισμού, την κατάρτιση της οργανωτικής δομής και την αντιμετώπιση οποιουδήποτε ζητήματος αφορά τη μεταβατική περίοδο μέχρι τη σύσταση και λειτουργία των ΕΟΑ. 

Επίσης, σύμφωνα με το Νόμο έχει συγκροτηθεί σε κεντρικό επίπεδο, η Κεντρική Συμβουλευτική Επιτροπή, υπό την προεδρία του Γενικού Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, στην οποία συμμετέχουν ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών, ο Πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και ο Πρόεδρος της Ένωσης Κοινοτήτων και η οποία έχει αρμοδιότητα να εγκρίνει τις εισηγήσεις των ΠΣΣ των επαρχιών, να συντονίζει και να υποβοηθά το έργο τους και να διατυπώνει προτάσεις και συστάσεις προς τα ΠΣΣ αναφορικά με θέματα που κρίνει αναγκαία.

Παράλληλα, το Υπουργείο Εσωτερικών ζητά όπως συγκροτηθούν σε κάθε επαρχία Ομάδες Εργασίας για ζητήματα όπως: (α) Δομή, Στελέχωση και Θέματα Προσωπικού, (β) Προϋπολογισμός, (γ) Μηχανογραφικά Συστήματα, (δ) Εκπαίδευση, Διαχείριση Αλλαγής, (ε) Επικοινωνία και Διάχυση Πληροφόρησης, (στ) Κτηριακές Εγκαταστάσεις, και (ζ) Τροποποίηση Νομοθεσίας.

Πως οι νέοι Οργανισμοί αναμένεται να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα και να αυξήσουν την ταχύτητα παροχής των υπηρεσιών αυτών;

Παρόλο που οι τέσσερεις υπηρεσίες (ύδρευση, αποχέτευση, διαχείριση στερεών αποβλήτων και αδειοδότηση της ανάπτυξης) μπορούν να θεωρηθούν σε κάποιο βαθμό ως ετερόκλητες, υπάρχουν λειτουργίες στις οποίες αναμένεται να υπάρξουν συνέργειες και λειτουργίες στις οποίες κατά πάσα πιθανότητα δεν θα υπάρξουν συνέργειες.

Στα τεχνικά θέματα δεν αναμένεται να υπάρξουν ουσιαστικές συνέργειες εφόσον ύδρευση, αποχέτευση, διαχείριση στερεών αποβλήτων και αδειοδότηση της ανάπτυξης είναι ξεχωριστές και διακριτές επιχειρηματικές λειτουργίες.

Ακόμη και στα τρία δίκτυα (ύδρευσης, αποχέτευσης και ομβρίων) δεν αναμένεται να υπάρξουν ουσιώδεις συνεργίες εφόσον πρόκειται για δίκτυα που είναι υδραυλικά διαχωρισμένα και αυτόνομα, με αρκετούς περιορισμούς όπως π.χ. το προσωπικό που εργάζεται στην αποχέτευση δεν θα μπορεί να εργάζεται ταυτόχρονα και στο πόσιμο νερό κτλ.

Αναμένεται να υπάρξουν συνέργειες σε θέματα οικονομικής και λογιστικής και διαχείρισης, σε θέματα διοίκησης και υποστηρικτικών υπηρεσιών, στις κτηριακές εγκαταστάσεις και άλλα. 

Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, ο ανασχεδιασμός των διαδικασιών, η εξειδίκευση, η αξιοποίηση σύγχρονων μηχανογραφικών συστημάτων, ο εξορθολογισμός της οργανωτικής δομής και η εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών μάνατζμεντ, αναμφίβολα θα βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των οργανισμών αυτών, με συνεπακόλουθα οικονομικά και άλλα οφέλη προς τον πολίτη και την οικονομία της χώρας.

Το μεγάλο στοίχημα!

Το μεγάλο στοίχημα παραμένει η δημιουργία σύγχρονων, αποτελεσματικών, ευέλικτων και αξιόπιστων δημόσιων οργανισμών, οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και προσδοκίες μιας απαιτητικής, αυστηρής και ενημερωμένης τοπικής κοινωνίας και στους εντατικούς ρυθμούς της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Το κοινό αλλά και γενικότερα οι επηρεαζόμενοι δεν έχουν φαίνεται ακόμη αντιληφθεί αυτή τη μεγάλη αλλαγή που επέρχεται, η οποία θα επηρεάσει πολλές πτυχές της ζωής μας. 

Για να μπορέσει να κερδηθεί αυτό το μεγάλο στοίχημα θα πρέπει να έχει την στήριξη όλων, του πλατιού κοινού, του επηρεαζόμενου προσωπικού, των επηρεαζόμενων επαγγελματιών, των τοπικών αρχών, της επιχειρηματικής κοινότητας και γενικά όλων των εμπλεκόμενων θεσμών και οργανωμένων συνόλων. 

Γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντική τόσο η εσωτερική διαχείριση της αλλαγής σε κάθε οργανισμό όσο και o επικοινωνιακός χειρισμός του έργου προς τα έξω.

Θα πρέπει κάθε επηρεαζόμενος να κατανοήσει τα πλεονεκτήματα αυτής της εκσυγχρονιστικής μεταρρύθμισης, να την στηρίζει και να την αγκαλιάσει.

Η ενημέρωση, η διαβούλευση, η εμπλοκή, η εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων, είναι βασικά συστατικά της επιτυχίας. Οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Αυτοδιοίκησης θα αλλάξουν την καθημερινότητα μας και επομένως μαζί θα πρέπει να τους συνδιαμορφώσουμε και να τους συνδημιουργήσουμε.

Γενικός Διευθυντής ΣΑΛΑ και Διαχειριστής Έργου δημιουργίας Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λεμεσού.