Είμαστε έτοιμοι ως χώρα να συγχωρέσουμε την επιχειρηματική αποτυχία;
Του Αντώνη Νεοκλέους, συνιδρυτή της Gain Venture Studios
Μία επιχειρηματική αποτυχία δεν πρέπει να αποτελεί αιώνιο στίγμα, αλλά ούτε και πρέπει να αποτρέπει τον οποιονδήποτε από το να δοκιμάζει ξανά και ξανά. O Scott Galloway, συγγραφέας, παρουσιαστής, επιχειρηματίας και καθηγητής Μάρκετινγκ στο New York University Stern School of Business, στο βιβλίο του “The Four: The Hidden DNA of Amazon, Apple, Facebook, and Google”, αναφέρει: «Μια κοινωνία που σας ενθαρρύνει να σηκωθείτε μετά από χτυπήματα στο κεφάλι, να ξεσκονίσετε το παντελόνι σας και να επιστρέψετε πιο δυνατοί την επόμενη φορά, είναι η μυστική συνταγή για τη δημιουργία δισεκατομμυριούχων. Η συσχέτιση είναι ξεκάθαρη. Η Αμερική έχει τους πιο επιεικείς νόμους περί πτώχευσης, προσελκύει όσους αναλαμβάνουν κινδύνους και, όπως μπορείτε να μαντέψετε, έχει τους περισσότερους δισεκατομμυριούχους». Πράγματι, 29 από τους 50 πλουσιότερους ανθρώπους του πλανήτη ζουν στις ΗΠΑ, ενώ τα δύο τρίτα των λεγόμενων μονόκερων, δηλαδή εταιρειών με εκτιμώμενη αξία άνω του $1δισεκατομμυρίου,,εδρεύουν στις ΗΠΑ. Ο Galloway πάντως, χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως αποτυχημένο, αφού συμμετείχε στην ίδρυση εννέα εταιρειών, αποκομίζοντας κέρδος από τις τρεις, ζημιά από τις τέσσερις και από δύο ούτε κέρδος ούτε ζημιά (3-4-2 όπως το χαρακτηρίζει και ο ίδιος).
Στην Κύπρο, τα τελευταία χρόνια διατυμπανίζουμε πως έχουμε αντίστοιχους στόχους. Να μετατραπούμε σε μια χώρα που προωθεί την επιχειρηματικότητα. Σε μια χώρα που θα αποτελεί κόμβο καινοτομίας και τεχνολογίας. Πολλοί μάλιστα θέτουν τον πήχη ψηλά και οραματίζονται τη δημιουργία του πρώτου κυπριακού μονόκερου. Και, επειδή στην Κύπρο πάντα υπάρχει το φαινόμενο να τρέχουν όλοι πίσω από τις τάσεις της εποχής, αρκετοί θεσμοί, αλλά και μεγάλοι οργανισμοί εμφανίζονται να αγκαλιάζουν το συγκεκριμένο αφήγημα. Διοργανώνουν εκδηλώσεις, διαλέξεις, δημιουργούνται επιταχυντές νεοφυών επιχειρήσεων. Ακόμα και οι πλείστοι υποψήφιοι πρόεδροι περιλαμβάνουν κάτι σχετικό στα προεκλογικά τους προγράμματα. Καλά κάνουν, και μακάρι όλοι οι παραπάνω, αλλά και η κοινωνία ως σύνολο, να στηρίξουν έμπρακτα αυτή την προσπάθεια.
Οι επιχειρηματίες που εν τέλει επιτυγχάνουν έχουν κάποια χαρακτηριστικά. Όχι ένα ή κάποια από αυτά, αλλά όλα. Έχουν όραμα και βλέπουν μακριά. Μπορούν να υλοποιούν όσα σχεδιάζουν και οραματίζονται, αναλαμβάνουν ρίσκα, συνεχίζουν ανεξαρτήτως κούρασης. Η ανάληψη ρίσκου προφανώς και συνδέεται με το ενδεχόμενο της αποτυχίας. Αυτό που διαχωρίζει όμως μία πραγματικά φιλική προς το επιχειρείν χώρα από μία άλλη, είναι η διάθεση να συγχωρέσει την αποτυχία, να δώσει δεύτερες ευκαιρίες και να μην καταρρακώσει ψυχολογικά όποιον αποτύχει. Ειδικά για μία μικρή και κλειστή οικονομία όπως η κυπριακή, στην οποία πολύ δύσκολα δημιουργούνται νέοι ανταγωνιστές σε οποιονδήποτε τομέα, το δικαίωμα στη δεύτερη και τρίτη ευκαιρία όχι απλώς πρέπει να υπάρχει αλλά πρέπει και να ενθαρρύνεται.
Τα καίρια ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι τα εξής:
- Είναι διατεθειμένοι οι θεσμοί της χώρας και μεγάλοι οργανισμοί να αποδεχθούν και να αγκαλιάσουν την αποτυχία;
- Να αναλάβουν ρίσκο;
- Είναι οι θεσμοί διατεθειμένοι, μέσα από ορθά κριτήρια, να στηρίξουν αυτές τις εταιρείες στα πρώτα δύσκολα βήματα κατά τα οποία οι πηγές χρηματοδότησης είναι ιδιαίτερα περιορισμένες;
- Έχουν οι τράπεζες τη διάθεση να χρηματοδοτήσουν τη βιώσιμη επιχειρηματική ιδέα μιας νεοφυούς επιχείρησης χωρίς να απαιτούν προσωπικές δεσμεύσεις κι άλλες εξασφαλίσεις από τους ιδρυτές της;
- Θα πρέπει ο δημιουργός μιας νεοφυούς επιχείρησης να ζει στην ανασφάλεια και με τη δαμόκλειο σπάθη ότι μπορεί να χάσει ένα ακίνητο ή ακόμα και την οικογενειακή του στέγη;
Διευκρινίζουμε δε πως δεν απαιτείται η ανάληψη κάποιου συστημικού ρίσκου για στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Για τα δεδομένα της Κύπρου ένα ποσό της τάξης των 100 εκατ. ευρώ ετησίως θα ήταν υπέρ-ικανοποιητικό. Σε σύγκριση με τον ετήσιο δανεισμό που παραχωρούν οι τράπεζες και τα κεφάλαια που διαχειρίζονται διάφοροι επενδυτικοί οργανισμοί το ποσοστό έκθεσης είναι απειροελάχιστο, ειδικά αν τέτοιου είδους επενδύσεις συνδυαστούν με αντίστοιχες και στοχευμένες φοροελαφρύνσεις. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου τον Οκτώβριο του 2022 οι επενδυτικοί οργανισμοί είχαν επενδυμένα σε μετοχές 6.5 δισ. ευρώ, οι ασφαλιστικές εταιρείες 1.9 δισ. ευρώ και τα συνταξιοδοτικά ταμεία 1.7 δισ. ευρώ. Μιλάμε δηλαδή για μία συνολική επένδυση κατά πολύ μικρότερη του 1% του συνόλου ενεργητικού τους η οποία δεν θα υλοποιηθεί στα τυφλά αλλά μέσω εξειδικευμένων, σε τέτοιου είδους επενδύσεις, οργανισμών. Κάτι αντίστοιχο δηλαδή με το Επενδυτικό Ταμείο για την Παροχή Χρηματοδότησης Κεφαλαίου (Equity Fund) που σχεδιάζει η κυβέρνηση.
Στις ΗΠΑ μόλις δύο στις εννέα νέες επιχειρηματικές προσπάθειες επιτυγχάνουν (2-4-3). Στην Κύπρο είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε τέτοια ποσοστά αποτυχίας και να δώσουμε δεύτερες ευκαιρίες; Αν ναι, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την ανάπτυξη του επιχειρηματικού οικοσυστήματος της χώρας. Άλλωστε, τα μεγέθη μας είναι τέτοια που αν καταφέρουμε να αποδείξουμε αυτή μας τη διάθεση και προσελκύσουμε σοβαρούς θεσμικούς επενδυτές εύκολα θα μπορέσουμε να δούμε μια σημαντική διαφορά.
Σε προσωπικό επίπεδο, η πρώτη μου επιχειρηματική αποτυχία ήρθε γύρω στο 2001 με το εγχείρημα Food Express - μια ιδέα που αντιγράφτηκε, εξελίχθηκε, προσαρμόστηκε στα δεδομένα της κάθε εποχής μέχρι που φτάσαμε σήμερα στην επιτυχία του Foody. Περίπου 20 χρόνια μετά, συνεχίζω να δημιουργώ ξέροντας ότι θα αποτύχω με την ελπίδα ότι κάποια από τα ρίσκα μου θα πετύχουν - (ευτυχώς που έχω και κανένα χωράφι να βάλω υποθήκη).