You are here

KOE: Δεν αυξάνει το κόστος ζωής το ευρώ

07/02/2007 14:17
Η εισαγωγή του ευρώ στην Κύπρο δεν αναμένεται να οδηγήσει σε γενική αύξηση του κόστους ζωής πέραν του ελάχιστου αναγκαίου για τη στρογγυλοποίηση των τιμών. Αυτό υποστηρίζει σε μελέτη του το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στη μελέτη την οποία υπογράφουν οι καθηγητές Ζήνων Γ. Κοντολαίμης και Πάνος Πασιαρδής, αναφέρεται ότι η εμπειρία των χωρών που εντάχθηκαν στην ευρωζώνη δείχνει ότι η επίδραση στις τιμές από την μετατροπή τους σε ευρώ ήταν αμελητέα. Μάλιστα, σε ορισμένες χώρες η εισαγωγή του ευρώ συγκράτησε προϋπάρχουσες πληθωριστικές τάσεις. Στην περίπτωση της Κύπρου η εισαγωγή του ευρώ αναμένεται να έχει, επίσης, πολύ μικρή επίδραση στο γενικό επίπεδο των τιμών, αφού ο ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων και το ότι η αγοραστική δύναμη του καταναλωτή είναι δεδομένη δεν αφήνουν περιθώρια για σημαντικές αυξήσεις στις τιμές λόγω στρογγυλοποίησης. «Κατά συνέπεια, η στρογγυλοποίηση δεν πρέπει να μονοπωλήσει τη συζήτηση για την εισαγωγή του ευρώ στην Κύπρο ή να γίνει αφορμή για αχρείαστες παρεμβάσεις στο μηχανισμό των τιμών. Ο πολίτης πρέπει να είναι σωστά ενημερωμένος ώστε ασκώντας ορθολογικά τη δύναμή του ως καταναλωτής να αποτρέψει φαινόμενα κερδοσκοπίας σε βάρος του», επισημαίνουν.

Εμπειρίες άλλων χωρών

Η εμπειρία όλων των χωρών που υιοθέτησαν το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2002 ήταν γενικά πολύ θετική. Η ένταξη στην Ευρωζώνη επέφερε θεσμικές αλλαγές διασφαλίζοντας μακροοικονομική σταθερότητα. Χώρες με χρόνια προβλήματα πληθωρισμού και υποτιμήσεων του εθνικού τους νομίσματος, όπως η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, εξασφάλισαν ένα σταθερό περιβάλλον διαμόρφωσης των τιμών και των επιτοκίων. Τα επιτόκια και ο πληθωρισμός μειώθηκαν δραματικά σε αυτές τις χώρες τόσο στη διάρκεια της πορείας σύγκλισης τους πριν από το 1999 όσο και μετέπειτα μέσα στην Ευρωζώνη.

Απόκλιση μεταξύ πραγματικότητας και εντυπώσεων

Αντίθετα με το τι καταγράφεται στις στατιστικές, η εντύπωση του απλού πολίτη στις χώρες που εντάχθηκαν στην Ευρωζώνη είναι ότι οι τιμές αυξήθηκαν σημαντικά μετά την 1/1/2002 και παραμένουν σε σχετικά ψηλά επίπεδα μέχρι σήμερα. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στη Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία και Ολλανδία.

Σύμφωνα με το ΚΟΕ, το κοινό σύγκρινε τις τρέχουσες τιμές σε ευρώ με τις «σταθερές» τιμές στα εθνικά νομίσματα που επικρατούσαν πριν από την εισαγωγή του ευρώ, δημιουργώντας τη ψευδαίσθηση ότι αυξήθηκαν οι τιμές αφότου εισήχθη το ευρώ στις χώρες αυτές. Επίσης, πολλές επιχειρήσεις πιθανόν να χρησιμοποίησαν την εισαγωγή του ευρώ ως ευκαιρία να «καλύψουν» αυξήσεις στις τιμές, που έτσι και αλλιώς θα συνέβαινε.

Υπάρχουν, και άλλοι λόγοι για τους οποίους η εισαγωγή του ευρώ σε μερικές χώρες προκάλεσε την αίσθηση ότι αυξήθηκαν οι τιμές, όπως η έλλειψη οικειότητας με το νέο νόμισμα, η σύγχυση και η κατά προσέγγιση μετατροπή των τιμών σε ευρώ.

Τι θα γίνει στην Κύπρο;

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΚΟΕ, αναπόφευκτα, ο καταναλωτής θα συνεχίσει για αρκετό χρονικό διάστημα να «σκέφτεται» σε κυπριακές λίρες και να μεταφράζει τις τιμές στο παλιό νόμισμα. Η μετάφραση αυτή θα γίνεται κατά προσέγγιση, πολύ πιθανόν στη βάση του μια λίρα προς 0,6 ευρώ. Ένας απλός κανόνας που χρησιμοποιούν σήμερα οι Κύπριοι που επισκέπτονται χώρες όπου ισχύει το ευρώ είναι να διαιρούν τις τιμές δια δύο και να προσθέτουν 10% για να βρουν την αξία τους σε κυπριακές λίρες. «Εάν υποθέσουμε ότι κάνουν το ίδιο και μετά την εισαγωγή του ευρώ στην Κύπρο, τότε θα δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά 2,5% σε σύγκριση με την περίοδο πριν την εισαγωγή του ευρώ», αναφέρουν. Ταυτόχρονα, εάν προσθέσουμε μια αύξηση της τάξης του 2,5% που αναμένεται να προκύψει με βάση τον τρέχοντα πληθωρισμό, τότε συνολικά θα δημιουργηθεί η εντύπωση ότι οι τιμές αυξάνονται με ρυθμό 5,0%. «Με βάση αυτούς τους πρόχειρους υπολογισμούς ο καταναλωτής θα «παρατηρήσει» μια αύξηση στις τιμές την οποία λανθασμένα θα αποδώσει στο ευρώ, άσχετα με το αν και πόσο οι τιμές θα επηρεαστούν από τη στρογγυλοποίηση».

Όπως σημειώνεται, θα υπάρξουν περιπτώσεις όπου ορισμένοι θα εκμεταλλευτούν τη σύγχυση του καταναλωτή από την αλλαγή του νομίσματος για να το ξεγελάσουν. Όμως, τα φαινόμενα αυτά αναμένεται να είναι περιορισμένα διότι η λειτουργία μιας οικονομίας στηρίζεται σε ορισμένες βασικές αρχές από τις οποίες δύσκολα μπορεί μια επιχείρηση ή ένας καταναλωτής να ξεφύγει.

Στρέβλωση των τιμών

Όσο απίθανο είναι το ενδεχόμενο να προκληθεί γενική αύξηση στο κόστος ζωής από την εισαγωγή του ευρώ στην Κύπρο, τόσο βέβαιο είναι ότι θα γίνουν στρογγυλοποιήσεις των τιμών που θα προκαλέσουν κάποιες στρεβλώσεις, με την έννοια ότι οι «σχετικές» τιμές των προϊόντων θα αλλάξουν. Οι τιμές ορισμένων προϊόντων, ειδικά των ειδών πρώτης ανάγκης (π.χ. τρόφιμα) που έχουν ανελαστική ζήτηση, κατά πάσα πιθανότητα θα στρογγυλοποιηθούν προς τα πάνω. Το αντίθετο θα τείνει να συμβεί στις τιμές προϊόντων με ελαστική ζήτηση. Ως αποτέλεσμα, θα παρατηρηθεί μια αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος των καταναλωτών και προς όφελος των επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα ανελαστικής ζήτησης.

Η στρέβλωση των τιμών λόγω στρογγυλοποίησης προς τα πάνω των τιμών ειδών πρώτης ανάγκης ίσως είναι μια αιτία που οι καταναλωτές σε άλλες χώρες συνέδεσαν την εισαγωγή του ευρώ με την αύξηση του κόστους ζωής. Με άλλα λόγια, η εισαγωγή του ευρώ αύξησε το κόστος ζωής των χαμηλών εισοδηματικών στρωμάτων, που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ άφησε σταθερό ή μείωσε το κόστος ζωής των καταναλωτών στα υψηλά εισοδηματικά στρώματα. Ο γενικός δείκτης τιμών δεν επηρεάστηκε σημαντικά επειδή, εκ κατασκευής, σταθμίζει τις αυξήσεις του κόστους ζωής ανάλογα με τη συνολική δαπάνη, δηλαδή μετρούν περισσότερο οι αυξήσεις στο κόστος ζωής των πλουσίων από ότι των φτωχών.

Ένας τρόπος να αμβλυνθεί η στρέβλωση των τιμών από τη στρογγυλοποίηση είναι η επέκταση της χρήσης ηλεκτρονικού χρήματος στις μικρές ή/ και συχνές συναλλαγές που τώρα γίνονται κυρίως με μετρητά. Η πληρωμή με κάρτα θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη για στρογγυλοποίηση προς τα πάνω, για καθορισμό «βολικών» τιμών.

Της Γεωργίας Χαννή/b>