You are here

Αποτελέσματα 2001: Η επόμενη μέρα

02/04/2002 08:35
«Τι έχουν να δουν τα μάτια μας ακόμα...» μας έλεγε ένας φίλος τις προάλλες, λίγες μόλις μέρες πριν βγει η τελευταία φουρνιά των αποτελεσμάτων. Βιαστήκαμε να τον πούμε Κασσάνδρα. Δυστυχώς, είχε δίκιο. Ας μην αναφερθούμε όμως στις ζημιές των εκατομμυρίων, ούτε στις «εξαιρετικές προοπτικές» ή στις χαζές αιτίες που τις συνόδεψαν. Αυτά θα τα μελετήσουν οι αναλυτές σε λίγους μήνες ή βδομάδες όταν θα ξεκινήσουν να καταφθάνουν οι Ετήσιες Εκθέσεις των εταιρειών και τα ελεγμένα τους αποτελέσματα. Στο κάτω-κάτω, αν μάθαμε ένα πράγμα τις τελευταίες μέρες, είναι ότι τα προκαταρκτικά αποτελέσματα είναι στην καλύτερη περίπτωση αναξιόπιστα, στη χειρότερη ελλιπή.

Το μάθημα για τα προκαταρκτικά, όμως, δεν είναι το μόνο που μάθαμε. Μάθαμε κι’ άλλα.

Μάθαμε, κατ’ αρχήν, ότι ο λόγος τιμής προς κέρδους είναι και επίσημα άχρηστος. Πως να μην είναι όταν οι πλείστες εταιρείες δεν έχουν κέρδη αλλά ζημιές; Αυτό βέβαια θα έπρεπε να το ξέραμε. Στο κάτω-κάτω, η οικονομική θεωρία είναι ξεκάθαρη: η οικονομία έχει και τα πάνω, έχει και τα κάτω της. Έλα όμως που πιστέψαμε ότι οι εταιρείες θα αξιοποιούσαν τα αντληθέντα κεφάλαια για να μεγαλώσουν... Έλα που πιστέψαμε ότι οι «οικονομίες μεγέθους» που πολλοί διατυμπάνιζαν θα μείωναν τα λειτουργικά έξοδα και θα αύξαναν την κερδοφορία... Έλα που πιστέψαμε ότι οι εξαγορές θα έφερναν αυξημένα έσοδα, ρευστό και κέρδη... Έλα που πιστέψαμε ότι παρόλα τα κακά του το ΧΑΚ έδωσε νέα πνοή στις Κυπριακές επιχειρήσεις... Οι εξελίξεις έκτοτε μας βρήκαν αδιάβαστους.

Μας πήρε 2-3 χρόνια αλλά τελικά μάθαμε το μάθημα μας: οι αριθμοί λένε μόνο την μισή αλήθεια. Την άλλη μισή τη λένε οι άνθρωποι. Την λένε με αυτά που κάνουν και όχι με αυτά που λένε ότι θα κάνουν. Την λένε με πράξεις, όχι με λόγια. Στα λόγια είμαστε όλοι καλοί. Πόσο μάλλον όταν δεν πρέπει να «πληρώνουμε φόρο» για αυτά που λέμε (ή μάλλον όταν άλλοι πρέπει να πληρώνουν «φόρο», οι μέτοχοι). Η ουσία λοιπόν είναι οι ικανότητες των ανθρώπων που διοικούν τις δημόσιες μας εταιρείες. Τι πείρα έχουν; Ποια προσόντα; Τι χαρακτήρα; Στις δύσκολες, όντως, στιγμές που περνά η Κυπριακή Οικονομία, οι υπεραξίες προκύπτουν από ανθρώπους που ξέρουν να μειώνουν τον κίνδυνο, που έχουν διορατικότητα, που έχουν ήθος.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο μάθημα που μάθαμε: ανεξαρτήτως προσωπικοτήτων, ο άνθρωπος χρειάζεται κίνητρα. Τους λόγους μας τους εξήγησε πριν από κάποιους αιώνες ο Hobbes, ο Smith, και ο Bentham (ίσως και ο Marx) αλλά φαίνεται να τους ξεχάσαμε. Δεν χρειάζεται να μπούμε σε απρόσκλητες φιλοσοφικές συζητήσεις για περάσουμε το μήνυμα. Είναι απλό: ο άνθρωπος χρειάζεται κίνητρα για να παράγει. Τι κίνητρα έχουν λοιπόν οι μεγαλομέτοχοι των πλείστων δημοσίων εταιρειών; Πλούτισαν από το ΧΑΚ, παίρνουν τους παχυλούς τους μισθούς στο τέλος του μήνα – ίσως και μπόνους άμα λάχει – οδηγούν τα ωραία τους αυτοκινητάκια, κτίζουν τα σπιτάκια τους στην Κύπρο και στο εξωτερικό, στέλνουν τα παιδιά τους στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Αλήθεια; Τι άλλο θέλουν; Γιατί να αγχωθούν για τα μερικά εκατομμύρια ζημιών που δείχνουν στα βιβλία τους; Ακόμα και αν αγχωθούν, τι έγινε;

Θα μας πείτε βέβαια κατά πόσο αυτό κάνει την Κύπρο να διαφέρει από τις υπόλοιπες χώρες κόσμου. Στο κάτω-κάτω, θα λέει ο αναγνώστης, «παντού δεν γίνεται το ίδιο;» Στο θέμα των κινήτρων ναι. Αλλά τα κίνητρα είναι ένα μόνο η μια μεριά του νομίσματος. Η άλλη είναι τα αντικίνητρα. Σε ένα χρηματιστήριο που ο καθένας λέει ότι θέλει χωρίς να χρειάζεται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες (εκτός από τα αυξανόμενα κατσαδιάσματα του φίλτατου κύριου Μάριου) τα αντικίνητρα είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Δεν χρειάζεται να το αναλύσουμε και πολύ το θέμα – μιλά από μόνο του. Ούτε χρειάζεται να επισκεφθούμε τις Κεντρικές Φυλακές για να δούμε αν κάποιοι «πλήρωσαν» ή όχι. Όσο για παραιτήσεις; Ουαί και αλίμονο! Η ευθιξία είναι φρούτο που δεν ευδοκιμεί στην χώρα μας.

Ας κάνουμε λοιπόν τον απολογισμό. Το 1999 κέρδισαν ορισμένοι έξυπνοι που είχαν την τύχη να κάθονται μπροστά από τα τερματικά του ΧΑΚ. Το 2000 κέρδισαν κάποιοι άλλοι τα λεφτά που άντλησαν με τις ιδιωτικές τοποθετήσεις και τα IPOs. Το 2001 κέρδισαν αυτοί με τους παχυλούς μισθούς. Αν οι κερδισμένοι των τελευταίων τριών ετών άλλαξαν το αφήνουμε στον αναγνώστη. Όπως και το ποιοι έχασαν και το ποιοι θα χάνουν.

Του Αντώνη Α. Έλληνα*

*Ο Αντώνης Α. Έλληνας είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Stockwatch και ερευνητής του Πανεπιστημίου του Princeton