06/04/2021 06:59
Ο έλεγχος για την ιατρική ικανότητα οδήγησης με βάση την ηλικία, αρχίζει στα 70 έτη στην Κύπρο ενώ σε κάποιες χώρες γίνεται έλεγχος ανεξαρτήτως ηλικίας.
Όπως διαφαίνεται από τα αποτελέσματα της 40ης έκθεσης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC), στα πλαίσια του προγράμματος Road Safety PIN (Performance Index), στην Κύπρο, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, το Ισραήλ, τη Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ο έλεγχος για την ιατρική ικανότητα οδήγησης με βάση την ηλικία, αρχίζει στα 70.
Σε άλλες 7 χώρες, ο έλεγχος αυτός αρχίζει σε διαφορετικές ηλικίες (60, 65, 75, 80).
Στο Λουξεμβούργο και την Πορτογαλία, ο έλεγχος ξεκινά στα 60 έτη ενώ στη Νορβηγία στα 80.
Σε 10 χώρες, γίνεται τακτικός έλεγχος της ιατρικής ικανότητας οδήγησης του γενικού πληθυσμού των οδηγών ανεξαρτήτως ηλικίας και σε άλλες 6 χώρες δεν γίνεται τακτικός έλεγχος των οδηγών.
Η έκθεση εξετάζει το θέμα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας του 2006 σχετικά με τις άδειες οδήγησης. Στην Οδηγία αναφέρεται ρητά ότι, «άδειες οδήγησης πρέπει να παραχωρούνται μόνο σε αιτητές που πληρούν τις ιατρικές προϋποθέσεις». Η έκθεση εστιάζει αποκλειστικά στις άδειες οδήγησης κατηγορίας Β, που αφορούν στα αυτοκίνητα, στα μικρά βαν και στα μικρά λεωφορεία.
Η εξακρίβωση της ιατρικής ικανότητας για οδήγηση είναι θέμα επιστημονικό αλλά και κρίσης, και αυτοί που αξιολογούν αυτή την ικανότητα χρειάζονται καθοδήγηση. Η Κύπρος, όπως και άλλες 16 χώρες στο πρόγραμμα ΡΙΝ, έχει θεσπίσει Κανονισμούς για τον σκοπό αυτό, ενώ άλλες 11 χώρες έχουν συντάξει κατευθυντήριες οδηγίες.
Οι πλείστες χώρες του προγράμματος ΡΙΝ απαιτούν κάποιας μορφής ιατρικό έλεγχο, πέραν της εξέτασης για την όραση, όταν κάποιος αιτείται για πρώτη φορά άδεια οδήγησης κατηγορίας Β.
Στην Κύπρο, όπως και σε ακόμα 8 από αυτές τις 32 χώρες, απαιτείται η συμπλήρωση από τον αιτητή συγκεκριμένου εντύπου αυτοαξιολόγησης της ιατρικής του κατάστασης. Σε άλλες 12 χώρες απαιτείται ιατρική εξέταση από γενικό ή άλλο γιατρό και σε 5 χώρες απαιτείται εξέταση από ειδικό γιατρό ή ιατρικό κέντρο.
Συμπεράσματα
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις, η κατάχρηση ουσιών, ψυχικές διαταραχές, η επιληψία και ο διαβήτης, αποτελούν πιο σημαντικούς παράγοντες από την ηλικία, σε ό,τι αφορά την ιατρική ικανότητα για οδήγηση.
Η στέρηση της άδειας οδήγησης με κριτήριο την ηλικία, δεν αποδείχθηκε αποτελεσματική στη μείωση των σοβαρών οδικών συγκρούσεων και ακόμα είναι πιθανόν να έχει αρνητικές συνέπειες στην οδική ασφάλεια, αφού ηλικιωμένοι οδηγοί μετατρέπονται σε ευάλωτους χρήστες των δρόμων (πχ. πεζοί, ποδηλάτες κλπ.). Επιπρόσθετα, η στέρηση της άδειας οδήγησης σε ηλικιωμένα άτομα, μπορεί να επιφέρει δραματικές συνέπειες στην ψυχική τους υγεία και στη δυνατότητα τους να έχουν μια ενεργό ζωή.
Σχετικά με τους ηλικιωμένους οδηγούς, στην έκθεση αναφέρεται πως πολλοί από αυτούς ρυθμίζουν τις οδηγικές τους πρακτικές για να αντιμετωπίζουν τους όποιους λειτουργικούς περιορισμούς εμφανίζονται με τη γήρανση. Συνήθως αποφεύγουν να οδηγούν τη νύχτα, με κακοκαιρία και σε ώρες αιχμής. Έχουν, κατά κανόνα, μεγάλη πείρα στην οδήγηση, που τους βοηθά να προβλέπουν προβληματικές καταστάσεις. Επίσης, συνήθως πίνουν και οδηγούν πιο σπάνια από τους νεαρότερους οδηγούς και γενικά συμμορφώνονται περισσότερο στους κανόνες οδικής κυκλοφορίας. Οι πιο ηλικιωμένοι οδηγοί αποτελούν μικρότερο κίνδυνο για τους άλλους στο δρόμο, αλλά κινδυνεύουν περισσότερο οι ίδιοι στις περιπτώσεις οδικών συγκρούσεων, λόγω του πιο ευάλωτου σώματος και οργανισμού τους.
Από τα στοιχεία που διατέθηκαν, φαίνεται ότι λιγότερες άδειες οδήγησης αφαιρούνται για ιατρικούς λόγους που δεν σχετίζονται με το αλκοόλ και την ταχύτητα, από αυτές που αφαιρούνται για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ.
Το 25% των οδικών θανάτων στην ΕΕ θεωρείται πως σχετίζεται με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ.
Αναφορικά με τις αρνητικές επιδράσεις κάποιων συνταγογραφούμενων φαρμάκων στην ικανότητα για οδήγηση, οι πιο διαδεδομένες διαδικασίες πληροφόρησης του κοινού είναι από το γιατρό που συνταγογραφεί ή με σχετική προειδοποίηση πάνω ή μέσα στη συσκευασία του φαρμάκου. Στην Κύπρο, όπως και σε άλλες 16 χώρες του προγράμματος ΡΙΝ, η πληροφόρηση δίνεται από το γιατρό, το φαρμακοποιό και πάνω ή μέσα στη συσκευασία του φαρμάκου. Σε 10 από τις χώρες αυτές, η πληροφόρηση δίνεται και σε ιστοσελίδα.
Συστάσεις
Στην έκθεση αναφέρονται συστάσεις προς τις εθνικές κυβερνήσεις για ανάπτυξη και εφαρμογή τεκμηριωμένων εργαλείων και πρωτοκόλλων, βασισμένων σε διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, για υποβοήθηση των επαγγελματιών ιατρικής στην αποτελεσματική και ομοιόμορφη αναγνώριση ιατρικών καταστάσεων που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα οδήγησης σε όλες τις ηλικίες. Επίσης, επανεξέταση της διαδικασίας δήλωσης των ιατρικών δεδομένων των αιτητών για άδεια οδήγησης, για ανανέωση της άδειας και για επείγουσες περιπτώσεις μεταξύ των ανανεώσεων.
Επισημαίνεται ακόμη η ανάγκη για ανάπτυξη και θεσμοθέτηση στοιχειοθετημένων προγραμμάτων εκπαίδευσης επαγγελματιών ιατρικής, που έχουν διαφανεί πως είναι αποτελεσματικά και αποδεκτά, κυρίως, από οικογενειακούς γιατρούς, για την αξιολόγηση της ικανότητας ενός ατόμου για οδήγηση.
Στις συστάσεις είναι η καθιέρωση και θεσμοθέτηση της χρήσης συστημάτων εμπλοκής της οδήγησης από οδηγούς υπό την επήρεια αλκοόλ (alcohol interlocks), ως μέρος προγραμμάτων αποκατάστασης συστηματικών παραβατών και οδηγών με ακραίες παραβάσεις.