07/09/2011 06:58
Κλειδί για την επιτυχία του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης που προωθεί η κυβέρνηση αποτελεί η ανάπτυξη, τονίζει σε συνέντευξη του στη StockWatch ο διευθύνων σύμβουλος της KPMG, Ανδρέας Χριστοφίδης. Εισηγείται τη διοχέτευση μέρους των πρόσθετων περικοπών δαπανών που προγραμματίζει η κυβέρνηση στην ανάπτυξη και προειδοποιεί ότι υπάρχει κίνδυνος οι εισπράξεις φόρων το 2012 να είναι χαμηλότερες από όσες προϋπολογίζει η κυβέρνηση. Σχολιάζει επίσης τις σκέψεις για αποκοπή του δέκατου τρίτου μισθού, μιλά για την παραγωγικότητα στο δημόσιο και προτείνει φορολογικές ρυθμίσεις που θα ενίσχυαν τα έσοδα του κράτους και την ανάπτυξη. Μιλά επίσης για τις ξένες επενδύσεις, το μηχανισμό στήριξης και τα ελληνικά ομόλογα των τραπεζών.
Γ.Χ.
Ερ: Κ. Χριστοφίδη, πριν δύο χρόνια είχατε δηλώσει σε συνέντευξη στη StockWatch ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα αποτελούσαν απειλή για το στάτους της Κύπρου ως χρηματοοικονομικό κέντρο. Απειλείται σήμερα αυτό το στάτους;
Απ.: Το στάτους απειλείται κυρίως από το κλίμα που από μόνοι μας έχουμε δημιουργήσει γύρω από τις τροποποιήσεις σε σχέση με τη φορολογική νομοθεσία.
Μας απασχολούσε έντονα τότε η εξεύρεση εύκολων και προσωρινών λύσεων των προβλημάτων της οικονομίας με την επιβολή πρόσθετων φορολογιών.
Εκφράζαμε φόβους και για τυχόν αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος με τον κίνδυνο να διαταραχθεί το σύστημα.
Εκείνο που δυστυχώς έχει συμβεί, είναι ότι μόνο με τις συζητήσεις που έγιναν για πιθανότητα αλλαγής του φορολογικού καθεστώτος, συγκρατήθηκε η προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Ερ: Οι επενδύσεις αυτές δεν σταμάτησαν όμως, αν κρίνουμε από τις εγγραφές νέων εταιρειών…
Απ.: Εκείνο που παρατηρήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, αρχικά λόγω της διεθνούς κρίσης, ήταν μια κάμψη.
Μετά, όμως, με τους ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ξένων χωρών όπως η Ρωσία και Ανατολική Ευρώπη, είχαμε την ελπίδα ότι θα συνεχίζαμε τους ρυθμούς ανάπτυξης των προηγούμενων ετών.
Αυτό δεν έγινε για δύο κυρίως λόγους: Πρώτον διότι έχουμε φοβίσει τους επενδυτές για το τι αλλαγές προτίθεται να κάνουμε στο φορολογικό καθεστώς.
Και δεύτερον γιατί έχουμε δώσει αφορμές σε ανταγωνιστικές χώρες όπως η Μάλτα, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία, οι οποίες μας κτυπούν συνέχεια κάθε φορά που βγαίνει στην επιφάνεια η πιθανότητα αλλαγής των φορολογικών συντελεστών.
Ερ: Το θέμα αυτό φαίνεται να έχει κλείσει πάντως…
Απ.: Ελπίζω να έγινε κατανοητή η ζημιά που γίνεται κάθε φορά που ανοίγει το θέμα.
Υπήρχαν σκέψεις βέβαια να ανοίξει το θέμα στο πλαίσιο της συζήτησης για τα νέα μέτρα.
Η ζημιά γίνεται μόνο με το να δημοσιοποιούμε αυτή τη σκέψη. Φανταστείτε τι ζημιά θα γινόταν εάν υπήρχε τρόπος να γίνει η αλλαγή.
Ερ: Βέβαια, από την άλλη πλευρά, υπάρχει ένα έντονο δημοσιονομικό πρόβλημα και στα προτεινόμενα μέτρα δεν υπάρχει τίποτα που να επηρεάζει τις ξένες εταιρείες.
Απ.:Δεν μπορεί να καλέσουμε τους ξένους να λύσουν το πρόβλημα που δημιουργούν οι στρεβλώσεις που υπάρχουν στην οικονομία, πληρώνοντας φόρους.
Η ουσία του προβλήματος είναι ότι εδώ και δύο χρόνια δεν παίρνουμε μέτρα και η κατάσταση ασφαλώς δεν θα ήταν σήμερα τόσο δύσκολη, αν παίρναμε.
Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου τα προβλήματα έγιναν εμφανή στην ντόπια αγορά και οι εταιρείες ανακοινώνουν ζημιές ή μειώσεις κερδών.
Για αυτά, δεν φταίνε οι ξένοι.
Τα μέτρα εξυγίανσης
Ερ: Έχει ήδη ψηφιστεί ένα πακέτο μέτρων και βρίσκεται στα σκαριά ένα άλλο. Μπορούν αυτά τα μέτρα να πείσουν ότι η Κύπρος μπαίνει σε πορεία εξυγίανσης;
Απ.: Το πρώτο και θετικότερο από το πρώτο πακέτο είναι ότι όλοι έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι έχουμε πρόβλημα.
Διότι η μεγάλη ζημιά που έγινε στην οικονομία ήταν η συζήτηση για δύο χρόνια κατά πόσον η Κύπρος έχει ή όχι οικονομικό πρόβλημα.
Τα πρώτα μέτρα είναι μια αρχή, αλλά εάν η Κύπρος μείνει μέχρι εδώ δεν θα έχουμε κάνει τίποτα. Δεν έχουμε μειώσει ουσιαστικά τις κρατικές δαπάνες και έχουμε αυξήσει τους φόρους.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί όσον αφορά τις δαπάνες αποτελούν συγκράτηση των αυξήσεων, όχι περικοπές.
Ερ: Υπάρχει όμως και το δεύτερο πακέτο…
Απ.: Η γενική φιλοσοφία του δεύτερου πακέτου είναι σωστή αλλά τα μέτρα είναι πολύ λίγα.
Θα χρειαστούν πιο πολλά μέτρα, μεγαλύτερου δημοσιονομικού μεγέθους και πολύ πιο στοχευμένα.
Να υπολογιστούν ορθά τα έσοδα
Ερ: Το υπουργείο υπολογίζει, πάντως, ότι το έλλειμμα θα περιοριστεί κοντά στο 2% του ΑΕΠ το 2012.
Απ.: Αυτή τη στιγμή το μεγάλο πρόβλημα που θα έχει το υπουργείο Οικονομικών στη σύνταξη προϋπολογισμών για τον επόμενο χρόνο είναι το γεγονός ότι τώρα υπάρχει προσπάθεια συγκράτησης της αύξησης των δαπανών και παράλληλη αύξηση των εισπράξεων από φόρους.
Οι φόροι σε γενικές γραμμές δεν θα αυξηθούν με τα ποσοστά που αναμένει η κυβέρνηση γιατί οι εταιρείες κερδίζουν λιγότερα ή ζημιώνουν, ενώ παράλληλα υπάρχει αύξηση του ποσοστού ανεργίας.
Ερ: Δηλαδή;
Απ.: Πρέπει να υπολογίσουν σωστά τι έρχεται το 2012 από πλευράς εσόδων γιατί θα είναι δύσκολος χρόνος για την αγορά. Ήδη έχουμε διάφορους τομείς που υποφέρουν πέραν των ακινήτων.
Υπάρχουν προβλήματα στην κτηνοτροφία, πτηνοτροφία λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής.
Στους τομείς αυτούς δεν μπορούν να μετακυλήσουν εύκολα το αυξημένο κόστος παραγωγής και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα εισαγόμενα προϊόντα, ενώ έρχονται αυξήσεις στο ρεύμα και οι τιμές των πετρελαιοειδών βρίσκονται σε ψηλά επίπεδα.
Αυτός ο τομέας επηρεάζει το ευρύτερο φάσμα της διατροφικής αλυσίδας. Υπάρχει μια συρρίκνωση της οικονομίας σε αυτό τον τομέα.
Ερ: Τι σχέση έχει αυτό με τον προϋπολογισμό;
Απ.: Η οικονομία είναι σαν ένα γλύκισμα. Η κυβέρνηση παίρνει μέσω των φορολογιών το ποσοστό της από το γλύκισμα. Το ζητούμενο δεν είναι να μεγαλώσει το μερίδιο της από το γλύκισμα, αλλά να μεγαλώσει το ίδιο το γλύκισμα.
Οι ενδείξεις είναι ότι το γλύκισμα όχι μόνο δεν μεγαλώνει αλλά μικραίνει, και αυτό είναι που πρέπει να μας απασχολεί.
Ερ: Τι αναμένετε να δείτε στον προϋπολογισμό του 2012;
Απ.: Τα προβλήματα της οικονομίας θα περιορίσουν την εισπρακτική δυνατότητα του κράτους.
Οι φόροι που θα εισπράξουν δεν θα είναι αυτοί που υπολογίζουν. Πρέπει να εκτιμηθεί σωστά πώς είναι σήμερα η κατάσταση της οικονομίας.
Εκείνο που με φοβίζει είναι να μην παρασυρθούν από τα αυξημένα έσοδα που θα λάβουν αυτό το μήνα με τη νομοθεσία για την αύξηση στο φόρο μερισμάτων από 15% σε 17%.
Οι εταιρείες θα διανείμουν μέρισμα πριν τη δημοσίευση του νόμου, για να καταβάλουν το 15% αντί το 17% σε ένα χρόνο.
Αυτά που θα εισπράξουν φέτος είναι ένα μέρος αυτών που θα εισπράξουν του χρόνου.
Ερ: Τι άλλο μπορεί να γίνει από εισπρακτικής πλευράς;
Απ.: Υπάρχει περιθώριο να αυξηθούν οι εισπράξεις του κράτους αν τύχουν ορθού χειρισμού οι φορολογίες που είναι υπό ένσταση.
Και μιλάμε για αρκετές δεκάδες εκατομμύρια.
Δεν σημαίνει ότι όλες θα εισπραχθούν ή ότι όλες είναι ορθές. Συνήθως δίνονται εκατέρωθεν δικαστικές μάχες αρκετών ετών.
Με κάποιο κατάλληλο χειρισμό – π.χ. με την καταβολή του κεφαλαίου χωρίς τους τόκους – υπάρχει η δυνατότητα να εισπραχθούν αρκετά χρήματα αμέσως.
Εάν μείνουν αυτές οι φορολογίες ως έχουν σήμερα, θα είναι ο λόγος που θα κλείσουν πολλές επιχειρήσεις χωρίς να εισπραχθούν οι φορολογίες.
Άλλο περικοπές, άλλο συγκράτηση δαπανών
Ερ: Λέτε ότι χρειάζονται περισσότερες περικοπές δαπανών. Στο δεύτερο πακέτο υπάρχουν σκέψεις για παγοποίηση της ΑΤΑ, περικοπές παροχών…
Απ.: Η παγοποίηση της ΑΤΑ δεν είναι περικοπή δαπανών, είναι συγκράτηση αυξήσεων.
Φοβούμαι ότι μόνο με το να συγκρατήσουμε τις αυξήσεις των εξόδων δεν είναι αρκετό.
Πρέπει να μειώσουμε και τα έξοδα.
Η μείωση των παροχών είναι σίγουρα ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση.
Εκείνο που πρέπει να μελετηθεί είναι περαιτέρω μείωση των δαπανών και αυτή η μείωση να διοχετευθεί σε αναπτυξιακά έργα.
Πρέπει να δουλέψουμε τα επόμενα δύο χρόνια για να επαναφέρουμε την ανάπτυξη.
Ερ: Πως βλέπετε την πρόταση για περικοπή του 13ου μισθού;
Απ.: Δεν πιστεύω ότι η λύση από μόνη της είναι η περικοπή του 13ου μισθού και η επαναφορά του όταν βελτιωθεί η κατάσταση.
Το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό και χρειάζεται μόνιμες λύσεις.
Κάποιου είδους περικοπές πρέπει να γίνουν, κατά πόσο θα είναι μέσω ΑΤΑ, μέσω μείωσης μισθολογικών κλιμάκων, κτλ – αυτός είναι ο πιο δύσκολος τρόπος να γίνει.
Ερ: Όσον αφορά τις δαπάνες; Τι άλλο μπορεί να μειωθεί;
Απ.: Δεν είναι μόνο θέμα περικοπών. Μείωση δαπανών δεν σημαίνει ότι απολύω κόσμο ή σταματώ να τους πληρώνω.
Το θέμα της παραγωγικότητας της κρατικής μηχανής πρέπει να αγγιχτεί επιτέλους.
Υπάρχει μια πρόταση για την εναλλαξιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και αυτό από μόνο του μπορεί να βοηθήσει να δώσουμε δυνατότητες παραγωγής σε τμήματα που έχουν φόρτο εργασίας χωρίς ανθρώπινο δυναμικό.
Έχουν γίνει μελέτες για το διοικητικό φόρτο βάσει των οποίων θα μπορούσαν να προκύψουν εξοικονομήσεις αρκετών εκατομμυρίων.
Πρέπει να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των εισηγήσεων. Νιώθω ότι έγιναν οι μελέτες, μπήκε το πρόγραμμα και το 2012 πρέπει να ανακοινώσουμε εάν έχουμε επιτύχει τη μείωση του διοικητικού φόρτου. Φοβάμαι ότι δεν έγινε τίποτα.
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα.
Θα πρέπει να φθάσουμε στο σημείο στην Κύπρο να λέμε ότι η κυβέρνηση δεν είναι ο καλύτερος εργοδότης όπως άλλωστε ισχύει και στο εξωτερικό.
Εκεί είναι το πρόβλημα.
Είμαστε το μόνο επάγγελμα στον κόσμο που υπάλληλοι φεύγουν από ελεγκτικό γραφείο και πάνε στην κυβέρνηση. Σε άλλες χώρες όταν μπεις σε ελεγκτικό γραφείο μένεις και θεωρείται μεγάλη επιτυχία.
Το ίδιο πρόβλημα το είχαμε και στις τράπεζες, που ρυθμίστηκε τα τελευταία χρόνια με την ενίσχυση της παραγωγικότητας.
Ερ: Υπάρχει ο κίνδυνος, βέβαια, οι μειώσεις δαπανών να περιορίσουν την ανάπτυξη…
Απ.: Μα γι’ αυτό θα πρέπει σε κάποιο βαθμό να μειωθούν κάποιες λειτουργικές ή μισθολογικές δαπάνες και να διοχετευθούν στην ανάπτυξη.
Το πρόβλημα που έχουμε τώρα είναι αυτό της ανάπτυξης. Εάν δεν έρθει η ανάπτυξη τότε θα σμικρυνθεί η οικονομία και θα μπούμε σε φαύλο κύκλο.
Ερ: Η κυβέρνηση λέει ότι θα πλαισιώσει τα μέτρα εξυγίανσης με μέτρα για τόνωση της ανάπτυξης. Υπάρχουν φορολογικής φύσης μέτρα που θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη;
Απ.: Εάν ένας καταφύγει στις νομοθεσίες του 1976-1980 – την περίοδο μετά την εισβολή – θα δει ότι δόθηκαν διάφορα φορολογικά κίνητρα για ενθάρρυνση επενδύσεων και ανάπτυξης.
Κάποια κίνητρα ίσως να μπορούσαν να ισχύσουν και τώρα, όπως η επιταχυνόμενη απόσβεση σε κεφαλαιακές επενδύσεις.
Τώρα, βέβαια, με τόσο χαμηλό φορολογικό συντελεστή δεν έχει ουσιαστική συμβολή η επιταχυνόμενη απόσβεση.
Επομένως θα πρέπει να συνδυαστεί με επιπρόσθετο ποσοστό φορολογικής έκπτωσης για την επένδυση.
Αυτό θα ενεθάρρυνε πολλές επιχειρήσεις να επενδύσουν σε νέα μηχανήματα, κτλ.
Πέραν αυτού, θα πρέπει βέβαια να αποφασίσουμε ποιους τομείς θέλουμε να ενθαρρύνουμε, όπως οικοδομές, νοσοκομεία, ιδιωτική εκπαίδευση, τουρισμός, κτλ.
Ο φορολογικός μας συντελεστής του 10% είναι και πάλιν αρκετά χαμηλός για να μην χρειαζόμαστε περαιτέρω φορολογικές ελαφρύνσεις πάνω στην ανάπτυξη.
Αλλά πρέπει να δώσουμε κίνητρα στην εργοδότηση νέων επιστημόνων σε συγκεκριμένους τομείς. Για παράδειγμα, στα ιδιωτικά νοσοκομεία έχουν πρόβλημα εκπαίδευσης νοσοκομειακού προσωπικού.
Θα μπορούσε επίσης να υπάρχει ενθάρρυνση για πρόσληψη και εκπαίδευση σε τομείς όπως ο τουρισμός.
Ερ: Αν ψηφιστεί και το δεύτερο πακέτο όπως έχει ανακοινωθεί, εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος του μηχανισμού;
Απ.: Δεν πιστεύω ότι θα μπούμε στο μηχανισμό στήριξης ή ότι θα μας έβαζαν. Είναι τόσο μικρά τα ποσά που χρειαζόμαστε και σχετικά χαμηλά τα ποσοστά δημοσίου χρέους.
Θα μας πουν ότι τα προβλήματα είναι μικρά και μπορούμε να τα λύσουμε από μόνοι μας.
Το ζητούμενο είναι να καταρτίσουμε ένα ουσιώδες πακέτο μέτρων για να λύσουμε τα προβλήματα από μόνοι μας.
Εύχομαι τα κόμματα να συνεχίσουν να βλέπουν το πρόβλημα.
Η οικονομία πρέπει να έρθει σε ρυθμούς ανάπτυξης πάλι.
Ερ: Εδώ και ένα σχεδόν χρόνο ακούμε για το μεγάλο κίνδυνο των ελληνικών ομολόγων. Θεωρείται ότι έχουν εκλείψει οι κίνδυνοι για τις τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα μετά τις πρόσφατες ρυθμίσεις;
Απ.: Είναι ελάχιστη η κεφαλαιακή επίδραση γιατί οι τράπεζες είχαν υποστεί το κόστος κεφαλαίου σε προηγούμενες περιόδους. Επομένως το κτύπημα είναι καθαρά στην κερδοφορία.
Σίγουρα το ελληνικό κράτος δεν έλυσε τα προβλήματα, αλλά υπάρχει τώρα μια περίοδος σχετικής ησυχίας από αυτό τον μπαμπούλα που ονομάζεται ελληνικό χρέος.
Επίσης, η συγχώνευση της Alpha Bank και Eurobank θα ενισχύσει τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, αφού αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν και άλλες συγχωνεύσεις για να καταλήξουμε σε μικρότερο αριθμό τραπεζών.
Το μόνο πρόβλημα που βλέπω να υπάρχει άμεσα είναι η πιθανότητα να υποστούν περισσότερες ζημιές από κακά δάνεια λόγω της κατάστασης της αγοράς.
Διαφορετικά δεν βλέπω να μας προβληματίζουν τα ελληνικά ομόλογα τα επόμενα χρόνια.
Γ.Χ.
Ερ: Κ. Χριστοφίδη, πριν δύο χρόνια είχατε δηλώσει σε συνέντευξη στη StockWatch ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα αποτελούσαν απειλή για το στάτους της Κύπρου ως χρηματοοικονομικό κέντρο. Απειλείται σήμερα αυτό το στάτους;
Απ.: Το στάτους απειλείται κυρίως από το κλίμα που από μόνοι μας έχουμε δημιουργήσει γύρω από τις τροποποιήσεις σε σχέση με τη φορολογική νομοθεσία.
Μας απασχολούσε έντονα τότε η εξεύρεση εύκολων και προσωρινών λύσεων των προβλημάτων της οικονομίας με την επιβολή πρόσθετων φορολογιών.
Εκφράζαμε φόβους και για τυχόν αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος με τον κίνδυνο να διαταραχθεί το σύστημα.
Εκείνο που δυστυχώς έχει συμβεί, είναι ότι μόνο με τις συζητήσεις που έγιναν για πιθανότητα αλλαγής του φορολογικού καθεστώτος, συγκρατήθηκε η προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Ερ: Οι επενδύσεις αυτές δεν σταμάτησαν όμως, αν κρίνουμε από τις εγγραφές νέων εταιρειών…
Απ.: Εκείνο που παρατηρήθηκε τα τελευταία δύο χρόνια, αρχικά λόγω της διεθνούς κρίσης, ήταν μια κάμψη.
Μετά, όμως, με τους ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης ξένων χωρών όπως η Ρωσία και Ανατολική Ευρώπη, είχαμε την ελπίδα ότι θα συνεχίζαμε τους ρυθμούς ανάπτυξης των προηγούμενων ετών.
Αυτό δεν έγινε για δύο κυρίως λόγους: Πρώτον διότι έχουμε φοβίσει τους επενδυτές για το τι αλλαγές προτίθεται να κάνουμε στο φορολογικό καθεστώς.
Και δεύτερον γιατί έχουμε δώσει αφορμές σε ανταγωνιστικές χώρες όπως η Μάλτα, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία, οι οποίες μας κτυπούν συνέχεια κάθε φορά που βγαίνει στην επιφάνεια η πιθανότητα αλλαγής των φορολογικών συντελεστών.
Ερ: Το θέμα αυτό φαίνεται να έχει κλείσει πάντως…
Απ.: Ελπίζω να έγινε κατανοητή η ζημιά που γίνεται κάθε φορά που ανοίγει το θέμα.
Υπήρχαν σκέψεις βέβαια να ανοίξει το θέμα στο πλαίσιο της συζήτησης για τα νέα μέτρα.
Η ζημιά γίνεται μόνο με το να δημοσιοποιούμε αυτή τη σκέψη. Φανταστείτε τι ζημιά θα γινόταν εάν υπήρχε τρόπος να γίνει η αλλαγή.
Ερ: Βέβαια, από την άλλη πλευρά, υπάρχει ένα έντονο δημοσιονομικό πρόβλημα και στα προτεινόμενα μέτρα δεν υπάρχει τίποτα που να επηρεάζει τις ξένες εταιρείες.
Απ.:Δεν μπορεί να καλέσουμε τους ξένους να λύσουν το πρόβλημα που δημιουργούν οι στρεβλώσεις που υπάρχουν στην οικονομία, πληρώνοντας φόρους.
Η ουσία του προβλήματος είναι ότι εδώ και δύο χρόνια δεν παίρνουμε μέτρα και η κατάσταση ασφαλώς δεν θα ήταν σήμερα τόσο δύσκολη, αν παίρναμε.
Φτάσαμε σε ένα σημείο όπου τα προβλήματα έγιναν εμφανή στην ντόπια αγορά και οι εταιρείες ανακοινώνουν ζημιές ή μειώσεις κερδών.
Για αυτά, δεν φταίνε οι ξένοι.
Τα μέτρα εξυγίανσης
Ερ: Έχει ήδη ψηφιστεί ένα πακέτο μέτρων και βρίσκεται στα σκαριά ένα άλλο. Μπορούν αυτά τα μέτρα να πείσουν ότι η Κύπρος μπαίνει σε πορεία εξυγίανσης;
Απ.: Το πρώτο και θετικότερο από το πρώτο πακέτο είναι ότι όλοι έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι έχουμε πρόβλημα.
Διότι η μεγάλη ζημιά που έγινε στην οικονομία ήταν η συζήτηση για δύο χρόνια κατά πόσον η Κύπρος έχει ή όχι οικονομικό πρόβλημα.
Τα πρώτα μέτρα είναι μια αρχή, αλλά εάν η Κύπρος μείνει μέχρι εδώ δεν θα έχουμε κάνει τίποτα. Δεν έχουμε μειώσει ουσιαστικά τις κρατικές δαπάνες και έχουμε αυξήσει τους φόρους.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί όσον αφορά τις δαπάνες αποτελούν συγκράτηση των αυξήσεων, όχι περικοπές.
Ερ: Υπάρχει όμως και το δεύτερο πακέτο…
Απ.: Η γενική φιλοσοφία του δεύτερου πακέτου είναι σωστή αλλά τα μέτρα είναι πολύ λίγα.
Θα χρειαστούν πιο πολλά μέτρα, μεγαλύτερου δημοσιονομικού μεγέθους και πολύ πιο στοχευμένα.
Να υπολογιστούν ορθά τα έσοδα
Ερ: Το υπουργείο υπολογίζει, πάντως, ότι το έλλειμμα θα περιοριστεί κοντά στο 2% του ΑΕΠ το 2012.
Απ.: Αυτή τη στιγμή το μεγάλο πρόβλημα που θα έχει το υπουργείο Οικονομικών στη σύνταξη προϋπολογισμών για τον επόμενο χρόνο είναι το γεγονός ότι τώρα υπάρχει προσπάθεια συγκράτησης της αύξησης των δαπανών και παράλληλη αύξηση των εισπράξεων από φόρους.
Οι φόροι σε γενικές γραμμές δεν θα αυξηθούν με τα ποσοστά που αναμένει η κυβέρνηση γιατί οι εταιρείες κερδίζουν λιγότερα ή ζημιώνουν, ενώ παράλληλα υπάρχει αύξηση του ποσοστού ανεργίας.
Ερ: Δηλαδή;
Απ.: Πρέπει να υπολογίσουν σωστά τι έρχεται το 2012 από πλευράς εσόδων γιατί θα είναι δύσκολος χρόνος για την αγορά. Ήδη έχουμε διάφορους τομείς που υποφέρουν πέραν των ακινήτων.
Υπάρχουν προβλήματα στην κτηνοτροφία, πτηνοτροφία λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής.
Στους τομείς αυτούς δεν μπορούν να μετακυλήσουν εύκολα το αυξημένο κόστος παραγωγής και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα εισαγόμενα προϊόντα, ενώ έρχονται αυξήσεις στο ρεύμα και οι τιμές των πετρελαιοειδών βρίσκονται σε ψηλά επίπεδα.
Αυτός ο τομέας επηρεάζει το ευρύτερο φάσμα της διατροφικής αλυσίδας. Υπάρχει μια συρρίκνωση της οικονομίας σε αυτό τον τομέα.
Ερ: Τι σχέση έχει αυτό με τον προϋπολογισμό;
Απ.: Η οικονομία είναι σαν ένα γλύκισμα. Η κυβέρνηση παίρνει μέσω των φορολογιών το ποσοστό της από το γλύκισμα. Το ζητούμενο δεν είναι να μεγαλώσει το μερίδιο της από το γλύκισμα, αλλά να μεγαλώσει το ίδιο το γλύκισμα.
Οι ενδείξεις είναι ότι το γλύκισμα όχι μόνο δεν μεγαλώνει αλλά μικραίνει, και αυτό είναι που πρέπει να μας απασχολεί.
Ερ: Τι αναμένετε να δείτε στον προϋπολογισμό του 2012;
Απ.: Τα προβλήματα της οικονομίας θα περιορίσουν την εισπρακτική δυνατότητα του κράτους.
Οι φόροι που θα εισπράξουν δεν θα είναι αυτοί που υπολογίζουν. Πρέπει να εκτιμηθεί σωστά πώς είναι σήμερα η κατάσταση της οικονομίας.
Εκείνο που με φοβίζει είναι να μην παρασυρθούν από τα αυξημένα έσοδα που θα λάβουν αυτό το μήνα με τη νομοθεσία για την αύξηση στο φόρο μερισμάτων από 15% σε 17%.
Οι εταιρείες θα διανείμουν μέρισμα πριν τη δημοσίευση του νόμου, για να καταβάλουν το 15% αντί το 17% σε ένα χρόνο.
Αυτά που θα εισπράξουν φέτος είναι ένα μέρος αυτών που θα εισπράξουν του χρόνου.
Ερ: Τι άλλο μπορεί να γίνει από εισπρακτικής πλευράς;
Απ.: Υπάρχει περιθώριο να αυξηθούν οι εισπράξεις του κράτους αν τύχουν ορθού χειρισμού οι φορολογίες που είναι υπό ένσταση.
Και μιλάμε για αρκετές δεκάδες εκατομμύρια.
Δεν σημαίνει ότι όλες θα εισπραχθούν ή ότι όλες είναι ορθές. Συνήθως δίνονται εκατέρωθεν δικαστικές μάχες αρκετών ετών.
Με κάποιο κατάλληλο χειρισμό – π.χ. με την καταβολή του κεφαλαίου χωρίς τους τόκους – υπάρχει η δυνατότητα να εισπραχθούν αρκετά χρήματα αμέσως.
Εάν μείνουν αυτές οι φορολογίες ως έχουν σήμερα, θα είναι ο λόγος που θα κλείσουν πολλές επιχειρήσεις χωρίς να εισπραχθούν οι φορολογίες.
Άλλο περικοπές, άλλο συγκράτηση δαπανών
Ερ: Λέτε ότι χρειάζονται περισσότερες περικοπές δαπανών. Στο δεύτερο πακέτο υπάρχουν σκέψεις για παγοποίηση της ΑΤΑ, περικοπές παροχών…
Απ.: Η παγοποίηση της ΑΤΑ δεν είναι περικοπή δαπανών, είναι συγκράτηση αυξήσεων.
Φοβούμαι ότι μόνο με το να συγκρατήσουμε τις αυξήσεις των εξόδων δεν είναι αρκετό.
Πρέπει να μειώσουμε και τα έξοδα.
Η μείωση των παροχών είναι σίγουρα ένα μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση.
Εκείνο που πρέπει να μελετηθεί είναι περαιτέρω μείωση των δαπανών και αυτή η μείωση να διοχετευθεί σε αναπτυξιακά έργα.
Πρέπει να δουλέψουμε τα επόμενα δύο χρόνια για να επαναφέρουμε την ανάπτυξη.
Ερ: Πως βλέπετε την πρόταση για περικοπή του 13ου μισθού;
Απ.: Δεν πιστεύω ότι η λύση από μόνη της είναι η περικοπή του 13ου μισθού και η επαναφορά του όταν βελτιωθεί η κατάσταση.
Το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό και χρειάζεται μόνιμες λύσεις.
Κάποιου είδους περικοπές πρέπει να γίνουν, κατά πόσο θα είναι μέσω ΑΤΑ, μέσω μείωσης μισθολογικών κλιμάκων, κτλ – αυτός είναι ο πιο δύσκολος τρόπος να γίνει.
Ερ: Όσον αφορά τις δαπάνες; Τι άλλο μπορεί να μειωθεί;
Απ.: Δεν είναι μόνο θέμα περικοπών. Μείωση δαπανών δεν σημαίνει ότι απολύω κόσμο ή σταματώ να τους πληρώνω.
Το θέμα της παραγωγικότητας της κρατικής μηχανής πρέπει να αγγιχτεί επιτέλους.
Υπάρχει μια πρόταση για την εναλλαξιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και αυτό από μόνο του μπορεί να βοηθήσει να δώσουμε δυνατότητες παραγωγής σε τμήματα που έχουν φόρτο εργασίας χωρίς ανθρώπινο δυναμικό.
Έχουν γίνει μελέτες για το διοικητικό φόρτο βάσει των οποίων θα μπορούσαν να προκύψουν εξοικονομήσεις αρκετών εκατομμυρίων.
Πρέπει να προχωρήσουμε στην υλοποίηση των εισηγήσεων. Νιώθω ότι έγιναν οι μελέτες, μπήκε το πρόγραμμα και το 2012 πρέπει να ανακοινώσουμε εάν έχουμε επιτύχει τη μείωση του διοικητικού φόρτου. Φοβάμαι ότι δεν έγινε τίποτα.
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα.
Θα πρέπει να φθάσουμε στο σημείο στην Κύπρο να λέμε ότι η κυβέρνηση δεν είναι ο καλύτερος εργοδότης όπως άλλωστε ισχύει και στο εξωτερικό.
Εκεί είναι το πρόβλημα.
Είμαστε το μόνο επάγγελμα στον κόσμο που υπάλληλοι φεύγουν από ελεγκτικό γραφείο και πάνε στην κυβέρνηση. Σε άλλες χώρες όταν μπεις σε ελεγκτικό γραφείο μένεις και θεωρείται μεγάλη επιτυχία.
Το ίδιο πρόβλημα το είχαμε και στις τράπεζες, που ρυθμίστηκε τα τελευταία χρόνια με την ενίσχυση της παραγωγικότητας.
Ερ: Υπάρχει ο κίνδυνος, βέβαια, οι μειώσεις δαπανών να περιορίσουν την ανάπτυξη…
Απ.: Μα γι’ αυτό θα πρέπει σε κάποιο βαθμό να μειωθούν κάποιες λειτουργικές ή μισθολογικές δαπάνες και να διοχετευθούν στην ανάπτυξη.
Το πρόβλημα που έχουμε τώρα είναι αυτό της ανάπτυξης. Εάν δεν έρθει η ανάπτυξη τότε θα σμικρυνθεί η οικονομία και θα μπούμε σε φαύλο κύκλο.
Ερ: Η κυβέρνηση λέει ότι θα πλαισιώσει τα μέτρα εξυγίανσης με μέτρα για τόνωση της ανάπτυξης. Υπάρχουν φορολογικής φύσης μέτρα που θα μπορούσαν να τονώσουν την ανάπτυξη;
Απ.: Εάν ένας καταφύγει στις νομοθεσίες του 1976-1980 – την περίοδο μετά την εισβολή – θα δει ότι δόθηκαν διάφορα φορολογικά κίνητρα για ενθάρρυνση επενδύσεων και ανάπτυξης.
Κάποια κίνητρα ίσως να μπορούσαν να ισχύσουν και τώρα, όπως η επιταχυνόμενη απόσβεση σε κεφαλαιακές επενδύσεις.
Τώρα, βέβαια, με τόσο χαμηλό φορολογικό συντελεστή δεν έχει ουσιαστική συμβολή η επιταχυνόμενη απόσβεση.
Επομένως θα πρέπει να συνδυαστεί με επιπρόσθετο ποσοστό φορολογικής έκπτωσης για την επένδυση.
Αυτό θα ενεθάρρυνε πολλές επιχειρήσεις να επενδύσουν σε νέα μηχανήματα, κτλ.
Πέραν αυτού, θα πρέπει βέβαια να αποφασίσουμε ποιους τομείς θέλουμε να ενθαρρύνουμε, όπως οικοδομές, νοσοκομεία, ιδιωτική εκπαίδευση, τουρισμός, κτλ.
Ο φορολογικός μας συντελεστής του 10% είναι και πάλιν αρκετά χαμηλός για να μην χρειαζόμαστε περαιτέρω φορολογικές ελαφρύνσεις πάνω στην ανάπτυξη.
Αλλά πρέπει να δώσουμε κίνητρα στην εργοδότηση νέων επιστημόνων σε συγκεκριμένους τομείς. Για παράδειγμα, στα ιδιωτικά νοσοκομεία έχουν πρόβλημα εκπαίδευσης νοσοκομειακού προσωπικού.
Θα μπορούσε επίσης να υπάρχει ενθάρρυνση για πρόσληψη και εκπαίδευση σε τομείς όπως ο τουρισμός.
Ερ: Αν ψηφιστεί και το δεύτερο πακέτο όπως έχει ανακοινωθεί, εξακολουθεί να υπάρχει ο κίνδυνος του μηχανισμού;
Απ.: Δεν πιστεύω ότι θα μπούμε στο μηχανισμό στήριξης ή ότι θα μας έβαζαν. Είναι τόσο μικρά τα ποσά που χρειαζόμαστε και σχετικά χαμηλά τα ποσοστά δημοσίου χρέους.
Θα μας πουν ότι τα προβλήματα είναι μικρά και μπορούμε να τα λύσουμε από μόνοι μας.
Το ζητούμενο είναι να καταρτίσουμε ένα ουσιώδες πακέτο μέτρων για να λύσουμε τα προβλήματα από μόνοι μας.
Εύχομαι τα κόμματα να συνεχίσουν να βλέπουν το πρόβλημα.
Η οικονομία πρέπει να έρθει σε ρυθμούς ανάπτυξης πάλι.
Ερ: Εδώ και ένα σχεδόν χρόνο ακούμε για το μεγάλο κίνδυνο των ελληνικών ομολόγων. Θεωρείται ότι έχουν εκλείψει οι κίνδυνοι για τις τράπεζες από τα ελληνικά ομόλογα μετά τις πρόσφατες ρυθμίσεις;
Απ.: Είναι ελάχιστη η κεφαλαιακή επίδραση γιατί οι τράπεζες είχαν υποστεί το κόστος κεφαλαίου σε προηγούμενες περιόδους. Επομένως το κτύπημα είναι καθαρά στην κερδοφορία.
Σίγουρα το ελληνικό κράτος δεν έλυσε τα προβλήματα, αλλά υπάρχει τώρα μια περίοδος σχετικής ησυχίας από αυτό τον μπαμπούλα που ονομάζεται ελληνικό χρέος.
Επίσης, η συγχώνευση της Alpha Bank και Eurobank θα ενισχύσει τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, αφού αναπόφευκτα θα ακολουθήσουν και άλλες συγχωνεύσεις για να καταλήξουμε σε μικρότερο αριθμό τραπεζών.
Το μόνο πρόβλημα που βλέπω να υπάρχει άμεσα είναι η πιθανότητα να υποστούν περισσότερες ζημιές από κακά δάνεια λόγω της κατάστασης της αγοράς.
Διαφορετικά δεν βλέπω να μας προβληματίζουν τα ελληνικά ομόλογα τα επόμενα χρόνια.