05/07/2006 11:25
Για όσους τον γνωρίζουν, ο Μάριος Κληρίδης δεν είναι ο τυπικός πρόεδρος κυβερνητικού ή εποπτικού οργάνου. Απλός, προσιτός, δεκτικός στις επικρίσεις και με οξεία αίσθηση χιούμορ… Σε μια από τις τελευταίες, ίσως, συνεντεύξεις που δίδει ως Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ο κ. Κληρίδης βλέπει με ψυχραιμία και απόσταση τα πράγματα, ακόμα και όταν μιλάει για το έργο της πενταετούς του θητείας. Υποστηρίζει πως το μεγαλύτερο επίτευγμα της Επιτροπής είναι η αμεροληψία και η ίση μεταχείριση μικρών και μεγάλων εταιρειών, φέρνοντας ως παράδειγμα την παραπομπή στην Γενική Εισαγγελία δύο τραπεζών. Σημειώνει τις αλλαγές που επέρχονται σταδιακά στην εταιρική κουλτούρα αλλά παραδέχεται πως το σύστημα έχει ακόμα κενά και πως ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Μιλάει επίσης για τις πρόσφατες εξελίξεις στις τράπεζες, για το φάκελο “Ελληνική,” για τα μεγάλα τζάκια και την οικογενειοκρατία.
Του Σωκράτη Ιωακείμ
Λήξη θητείας
Ερ.: Κύριε Κληρίδη, θα είστε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς το Φθινόπωρο;
Απ.: Πάντα σκεφτόμουνα τo τι θα κάνω. Είχα έντονο προβληματισμό λόγω ηλικίας κατά πόσο θα παραμείνω στον προεδρικό θώκο της Επιτροπής, γιατί με τυχόν παραμονή μου συνεπάγεται άλλη μια πενταετία. Το θέμα της παραμονής μου άρχισε να με απασχολεί έντονα τον τελευταίο χρόνο.
Ερ.: Έχετε άλλες επαγγελματικές προτάσεις;
Απ.: Ναι, με έχουν προσεγγίσει διάφορες εταιρείες το τελευταίο διάστημα για να εργαστώ κοντά τους όταν τελειώσει η θητεία μου. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά καθώς δεν έχω πάρει 100% τελικές αποφάσεις.
Ερ.: Επιτρέψετε μας να επιμείνουμε: υπάρχουν φήμες ότι σας περιμένουν στην Ελληνική ...
Απ.: Ναι, όντως μου έχει γίνει πρόταση από την Ελληνική Τράπεζα για ανάληψη της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων. Δεν έχουμε υπογράψει τίποτα ακόμη. Εξού και το ότι βρίσκομαι με προαφυπηρετική άδεια από την ΕΚ μέχρι τη λήξη της θητείας μου στις 21 Ιουλίου. Έχω ήδη ενημερώσει τον Υπ. Οικονομικών με επιστολή και το Συμβούλιο της ΕΚ ότι δεν ενδιαφέρομαι να συνεχίσω.
Πέντε χρόνια στην ΕΚ
Ερ.: Κύριε Κληρίδη κλείνετε πέντε χρόνια στην ΕΚ. Ποια παρακαταθήκη αφήνετε στον όποιο διάδοχο;
Απ.: Θεωρώ ότι κατά την τελευταία πενταετία η Επιτροπή απέδειξε ότι εποπτεύει σωστά καθώς παραμένει αδέκαστη και δεν κάνει χατίρια σε κανένα. Η ΕΚ αντιμετωπίζει με τον ίδιο φακό τόσο τις μικρές, όσο και τις μεγάλες εταιρείες, επώνυμους και ανώνυμους.
Ερ.: Τι πρέπει να προσέξει ο νέος πρόεδρος της ΕΚ;
Απ.: Δεν πρέπει να κάνει χατίρια σε κανένα. Να εφαρμόζει το νόμο ανεξάρτητα από προσωπικές φιλίες και σχέσεις. Πρέπει να διαχωρίζει την επαγγελματική με την προσωπική του σχέση.
Ερ.: Στις 13 Ιουλίου 2001, στην πρώτη σας συνέντευξη (στη StockWatch) μετά την ανακοίνωση του διορισμού σας, είχατε θέσει ως στόχο την αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης της ΕΚ από τους ενδιαφερόμενους, στο πρότυπο της σχέσης της ΚΤ με τις τράπεζες. Τον πετύχατε;
Απ.: Τον πετύχαμε μερικώς. Πιστεύω ότι η εποπτεία που έρχεται μέσω του σεβασμού του επόπτη είναι κάτι που το κερδίζεις με το χρόνο. Πάντως, αρκετοί εποπτευόμενοι ρωτούν τις θέσεις της Επιτροπής αναφορικά με τις πρόνοιες της νομοθεσίας γιατί θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας. Προηγουμένως πάντως υπήρχε έντονη αμφισβήτηση των αποφάσεων μας.
Ερ.: Σας δόθηκε από την πρώτη μέρα στην ΕΚ η ετικέτα του «ανθρώπου των τραπεζών». Εμπόδισε το έργο σας το στίγμα της προηγούμενης ιδιότητάς σας;
Απ.: Δεν το εμπόδισε καθόλου. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι δύο τράπεζες έχουν παραπεμφθεί στην Εισαγγελία για παραπτώματα που υπέπεσαν. Θεωρώ πάντως ότι δεν πρέπει να προσωποποιείται η Επιτροπή με τον Πρόεδρο της, καθώς τις αποφάσεις δεν τις παίρνει ο Πρόεδρος αλλά το πενταμελές συμβούλιο της.
Ερ.: Νιώσατε ποτέ το «αόρατο χέρι» της πολιτικοοικονομικής διαπλοκής να προσπαθεί να επηρεάσει την κρίση σας;
Απ.: Στην αρχή υπήρξαν κάποιες παρεμβάσεις, αλλά όταν η ΕΚ έκανε τη δουλειά της χωρίς να επηρεάζεται από κανένα, σταμάτησαν οι παρεμβάσεις.
Θέμα Ελληνικής
Ερ.: Κάτι πιο προσωπικό. Είναι γνωστή η ακεραιότητα του χαρακτήρα σας. Θεωρείτε όμως ορθή την παραμονή σας στο συμβούλιο της Επιτροπής κατά την εξέταση του φακέλου της Ελληνικής για χειραγώγηση, υπόθεση στην οποία αναφέρεται και το όνομα σας;
Απ.: Εγώ από την αρχή της θητείας μου ουδέποτε ασχολήθηκα με οτιδήποτε αφορά την Ελληνική Τράπεζα. Αυτό το έκανα για να προστατεύσω τον εαυτό μου. Ήθελα με αυτό τον τρόπο οποιαδήποτε απόφαση της ΕΚ για την Ελληνική να ήταν αμερόληπτη.
Ερ.: Κάποιος μπορεί να πει ότι ως πρόεδρος της Επιτροπής επηρεάζεται έμμεσα τους υπαλλήλους που ερεύνησαν το θέμα.
Απ.: Δεν επηρέασα κανένα. Υπήρξαν ερευνώντες λειτουργοί που ήταν ανεξάρτητοι και ήταν σε επαφή με τον Αντιπρόεδρο της ΕΚ, ο οποίος πάντα χειριζόταν τα θέματα της Ελληνικής.
Ερ.: Γιατί καθυστέρησε τόσο η υπόθεση αυτή;
Απ.: Το θέμα του πότε ολοκληρώνεται μια έρευνα σχετίζεται με το πότε θα πάρουμε τα στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά τα πήραμε τον τελευταίο χρόνο και τώρα το θέμα το χειρίζεται η Γενική Εισαγγελία.
Εταιρική διακυβέρνηση
Ερ.: Ο διοικητής της ΚΤ μίλησε πρόσφατα για φεουδαρχία και οικογενειοκρατία στις τράπεζες. Συμφωνείτε;
Απ.: Δεν θέλω να σχολιάσω τις αναφορές του κ. Χριστοδούλου. Δεν είναι κάτι καινούριο πάντως το να λέμε ότι στις περισσότερες εισηγμένες εταιρείες στην Κύπρο υπάρχει κουλτούρα οικογενειοκρατίας. Αυτό το θέμα όμως δεν είναι πρόβλημα αποκλειστικά των τραπεζών, είναι πρόβλημα της ύπαρξης μεγαλομετόχου που εξακολουθεί να θεωρεί τη δημόσια εταιρεία σαν «δική» του. Ακόμη και η κυβέρνηση ενεργεί κάποτε σαν να μην υπάρχουν άλλοι μέτοχοι πχ Κυπριακές Αερογραμμές).
Ερ.: Αυτό ακούγεται γενικό όμως. Τα μεγάλα τζάκια πλήττουν τα συμφέροντα των μικρομετόχων; Πως;
Απ.: Δεν είναι θέμα μεγάλων τζακιών. Εγώ θεωρώ ότι οποιοσδήποτε μεγαλομέτοχος (θεσμικός επενδυτής, κυβέρνηση, εκκλησία, τράπεζα η ιδιώτης) μπορεί να πλήξει τα συμφέροντα των μικρομετόχων και γι’ αυτό υπάρχουν οι κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης, για να επιτύχουμε κάποιες ισορροπίες.
Ερ.: Ο κώδικας εταιρικής διακυβέρνησης, πάντως, δεν απαγορεύει την ύπαρξη οικογενειακών σχέσεων.
Απ.: Οι μεγαλομέτοχοι υπάρχουν παγκόσμια και πάντα υπάρχει το θέμα ελέγχου των μεγαλομετόχων και των συμφερόντων τους σε σχέση με τους πιο μικρούς επενδυτές, για αυτό και στην εταιρική διακυβέρνηση υπάρχουν θεσμοί σαν τους ανεξάρτητους διοικητικούς συμβούλους, επιτροπές ελέγχου, επιτροπές αμοιβών κλπ.
Ερ.: Ο κώδικας είναι εφαρμόσιμος; Η ύπαρξη του άλλαξε κάτι στα εταιρικά πράγματα; Ωριμάζουν τα πράγματα;
Απ.: Πιστεύω εφαρμόσιμος είναι, αλλά η κουλτούρα δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει χρόνο. Για παράδειγμα το γεγονός ότι μπήκαμε στην ΕΕ δεν μας άλλαξε αμέσως σαν λαό. Δεν γίναμε εν μία νυκτί Ευρωπαίοι στον τρόπο σκέψης. Είναι κάτι που γίνετε εξελικτικά. Κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνο για να γίνει. Ο ρόλος του επόπτη είναι να σε σπρώχνει στη σωστή κατεύθυνση και σιγά σιγά αυτό θα γίνει κατορθωτό.
Ερ.: Έτυχε τις προάλλες να παρευρεθούμε σε μια μεγάλη Γεν. Συνέλευση στην οποία το συμβούλιο εκλέχθηκε ομαδικά, χωρίς οι μέτοχοι να ξέρουν ποιοι είναι οι 7 νέοι σύμβουλοι. Μήπως υπερβάλλετε για ωρίμανση του συστήματος;
Απ.: Όταν δεις εξελικτικά το πως είμαστε πριν 5 χρόνια, υπάρχει περισσότερη διαφάνεια τώρα. Παλιά οι συνελεύσεις γίνονταν για να υμνήσουν τα ΔΣ των εταιρειών. Σήμερα οι μέτοχοι άρχισαν να κάνουν επιθετικές ερωτήσεις στο ΔΣ των εταιρειών. Η αλλαγή νοοτροπίας θέλει χρόνο...
Επικαιρότητα
Ερ.: Πρωτόγνωρες κινήσεις στα τραπεζικά πράγματα. Τι πρέπει να προσέχει μια εθνική εποπτική αρχή σε τέτοιες περιπτώσεις; Ποιες πτυχές του θέματος σας ενδιαφέρουν;
Απ.: Η ΕΚ κοιτάζει να εφαρμόζεται η χρηματιστηριακή νομοθεσία στις κινήσεις που γίνονται με τις τράπεζες, είτε αφορά εξαγορά είτε συγχώνευση. Δεν μας ενδιαφέρει η χώρα προέλευσης του επενδυτή, αλλά ο σεβασμός στη νομοθεσία της χώρας που γίνονται οι οποιεσδήποτε ενέργειες.
Ερ.: Υπάρχουν διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες για τραπεζικές εξαγορές. Είναι όπλο άμυνας ή επίθεσης για τους εμπλεκόμενους;
Απ.: Η ευρωπαϊκή οδηγία για εξαγορές και συγχωνεύσεις σκοπεύει στο να ανοίξει την ευρωπαϊκή αγορά και να την κάνει μία. Η νομοθεσία βάζει τους κανόνες του παιχνιδιού και οι επόπτες είναι εκεί για να δουν ότι αυτοί οι κανόνες εφαρμόζονται. Κάθε τράπεζα μπορεί και να εξαγοράζει και να εξαγοράζεται.
Του Σωκράτη Ιωακείμ
Λήξη θητείας
Ερ.: Κύριε Κληρίδη, θα είστε στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς το Φθινόπωρο;
Απ.: Πάντα σκεφτόμουνα τo τι θα κάνω. Είχα έντονο προβληματισμό λόγω ηλικίας κατά πόσο θα παραμείνω στον προεδρικό θώκο της Επιτροπής, γιατί με τυχόν παραμονή μου συνεπάγεται άλλη μια πενταετία. Το θέμα της παραμονής μου άρχισε να με απασχολεί έντονα τον τελευταίο χρόνο.
Ερ.: Έχετε άλλες επαγγελματικές προτάσεις;
Απ.: Ναι, με έχουν προσεγγίσει διάφορες εταιρείες το τελευταίο διάστημα για να εργαστώ κοντά τους όταν τελειώσει η θητεία μου. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά καθώς δεν έχω πάρει 100% τελικές αποφάσεις.
Ερ.: Επιτρέψετε μας να επιμείνουμε: υπάρχουν φήμες ότι σας περιμένουν στην Ελληνική ...
Απ.: Ναι, όντως μου έχει γίνει πρόταση από την Ελληνική Τράπεζα για ανάληψη της Διεύθυνσης Διαχείρισης Κινδύνων. Δεν έχουμε υπογράψει τίποτα ακόμη. Εξού και το ότι βρίσκομαι με προαφυπηρετική άδεια από την ΕΚ μέχρι τη λήξη της θητείας μου στις 21 Ιουλίου. Έχω ήδη ενημερώσει τον Υπ. Οικονομικών με επιστολή και το Συμβούλιο της ΕΚ ότι δεν ενδιαφέρομαι να συνεχίσω.
Πέντε χρόνια στην ΕΚ
Ερ.: Κύριε Κληρίδη κλείνετε πέντε χρόνια στην ΕΚ. Ποια παρακαταθήκη αφήνετε στον όποιο διάδοχο;
Απ.: Θεωρώ ότι κατά την τελευταία πενταετία η Επιτροπή απέδειξε ότι εποπτεύει σωστά καθώς παραμένει αδέκαστη και δεν κάνει χατίρια σε κανένα. Η ΕΚ αντιμετωπίζει με τον ίδιο φακό τόσο τις μικρές, όσο και τις μεγάλες εταιρείες, επώνυμους και ανώνυμους.
Ερ.: Τι πρέπει να προσέξει ο νέος πρόεδρος της ΕΚ;
Απ.: Δεν πρέπει να κάνει χατίρια σε κανένα. Να εφαρμόζει το νόμο ανεξάρτητα από προσωπικές φιλίες και σχέσεις. Πρέπει να διαχωρίζει την επαγγελματική με την προσωπική του σχέση.
Ερ.: Στις 13 Ιουλίου 2001, στην πρώτη σας συνέντευξη (στη StockWatch) μετά την ανακοίνωση του διορισμού σας, είχατε θέσει ως στόχο την αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης της ΕΚ από τους ενδιαφερόμενους, στο πρότυπο της σχέσης της ΚΤ με τις τράπεζες. Τον πετύχατε;
Απ.: Τον πετύχαμε μερικώς. Πιστεύω ότι η εποπτεία που έρχεται μέσω του σεβασμού του επόπτη είναι κάτι που το κερδίζεις με το χρόνο. Πάντως, αρκετοί εποπτευόμενοι ρωτούν τις θέσεις της Επιτροπής αναφορικά με τις πρόνοιες της νομοθεσίας γιατί θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας. Προηγουμένως πάντως υπήρχε έντονη αμφισβήτηση των αποφάσεων μας.
Ερ.: Σας δόθηκε από την πρώτη μέρα στην ΕΚ η ετικέτα του «ανθρώπου των τραπεζών». Εμπόδισε το έργο σας το στίγμα της προηγούμενης ιδιότητάς σας;
Απ.: Δεν το εμπόδισε καθόλου. Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι δύο τράπεζες έχουν παραπεμφθεί στην Εισαγγελία για παραπτώματα που υπέπεσαν. Θεωρώ πάντως ότι δεν πρέπει να προσωποποιείται η Επιτροπή με τον Πρόεδρο της, καθώς τις αποφάσεις δεν τις παίρνει ο Πρόεδρος αλλά το πενταμελές συμβούλιο της.
Ερ.: Νιώσατε ποτέ το «αόρατο χέρι» της πολιτικοοικονομικής διαπλοκής να προσπαθεί να επηρεάσει την κρίση σας;
Απ.: Στην αρχή υπήρξαν κάποιες παρεμβάσεις, αλλά όταν η ΕΚ έκανε τη δουλειά της χωρίς να επηρεάζεται από κανένα, σταμάτησαν οι παρεμβάσεις.
Θέμα Ελληνικής
Ερ.: Κάτι πιο προσωπικό. Είναι γνωστή η ακεραιότητα του χαρακτήρα σας. Θεωρείτε όμως ορθή την παραμονή σας στο συμβούλιο της Επιτροπής κατά την εξέταση του φακέλου της Ελληνικής για χειραγώγηση, υπόθεση στην οποία αναφέρεται και το όνομα σας;
Απ.: Εγώ από την αρχή της θητείας μου ουδέποτε ασχολήθηκα με οτιδήποτε αφορά την Ελληνική Τράπεζα. Αυτό το έκανα για να προστατεύσω τον εαυτό μου. Ήθελα με αυτό τον τρόπο οποιαδήποτε απόφαση της ΕΚ για την Ελληνική να ήταν αμερόληπτη.
Ερ.: Κάποιος μπορεί να πει ότι ως πρόεδρος της Επιτροπής επηρεάζεται έμμεσα τους υπαλλήλους που ερεύνησαν το θέμα.
Απ.: Δεν επηρέασα κανένα. Υπήρξαν ερευνώντες λειτουργοί που ήταν ανεξάρτητοι και ήταν σε επαφή με τον Αντιπρόεδρο της ΕΚ, ο οποίος πάντα χειριζόταν τα θέματα της Ελληνικής.
Ερ.: Γιατί καθυστέρησε τόσο η υπόθεση αυτή;
Απ.: Το θέμα του πότε ολοκληρώνεται μια έρευνα σχετίζεται με το πότε θα πάρουμε τα στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά τα πήραμε τον τελευταίο χρόνο και τώρα το θέμα το χειρίζεται η Γενική Εισαγγελία.
Εταιρική διακυβέρνηση
Ερ.: Ο διοικητής της ΚΤ μίλησε πρόσφατα για φεουδαρχία και οικογενειοκρατία στις τράπεζες. Συμφωνείτε;
Απ.: Δεν θέλω να σχολιάσω τις αναφορές του κ. Χριστοδούλου. Δεν είναι κάτι καινούριο πάντως το να λέμε ότι στις περισσότερες εισηγμένες εταιρείες στην Κύπρο υπάρχει κουλτούρα οικογενειοκρατίας. Αυτό το θέμα όμως δεν είναι πρόβλημα αποκλειστικά των τραπεζών, είναι πρόβλημα της ύπαρξης μεγαλομετόχου που εξακολουθεί να θεωρεί τη δημόσια εταιρεία σαν «δική» του. Ακόμη και η κυβέρνηση ενεργεί κάποτε σαν να μην υπάρχουν άλλοι μέτοχοι πχ Κυπριακές Αερογραμμές).
Ερ.: Αυτό ακούγεται γενικό όμως. Τα μεγάλα τζάκια πλήττουν τα συμφέροντα των μικρομετόχων; Πως;
Απ.: Δεν είναι θέμα μεγάλων τζακιών. Εγώ θεωρώ ότι οποιοσδήποτε μεγαλομέτοχος (θεσμικός επενδυτής, κυβέρνηση, εκκλησία, τράπεζα η ιδιώτης) μπορεί να πλήξει τα συμφέροντα των μικρομετόχων και γι’ αυτό υπάρχουν οι κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης, για να επιτύχουμε κάποιες ισορροπίες.
Ερ.: Ο κώδικας εταιρικής διακυβέρνησης, πάντως, δεν απαγορεύει την ύπαρξη οικογενειακών σχέσεων.
Απ.: Οι μεγαλομέτοχοι υπάρχουν παγκόσμια και πάντα υπάρχει το θέμα ελέγχου των μεγαλομετόχων και των συμφερόντων τους σε σχέση με τους πιο μικρούς επενδυτές, για αυτό και στην εταιρική διακυβέρνηση υπάρχουν θεσμοί σαν τους ανεξάρτητους διοικητικούς συμβούλους, επιτροπές ελέγχου, επιτροπές αμοιβών κλπ.
Ερ.: Ο κώδικας είναι εφαρμόσιμος; Η ύπαρξη του άλλαξε κάτι στα εταιρικά πράγματα; Ωριμάζουν τα πράγματα;
Απ.: Πιστεύω εφαρμόσιμος είναι, αλλά η κουλτούρα δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει χρόνο. Για παράδειγμα το γεγονός ότι μπήκαμε στην ΕΕ δεν μας άλλαξε αμέσως σαν λαό. Δεν γίναμε εν μία νυκτί Ευρωπαίοι στον τρόπο σκέψης. Είναι κάτι που γίνετε εξελικτικά. Κάθε αλλαγή χρειάζεται χρόνο για να γίνει. Ο ρόλος του επόπτη είναι να σε σπρώχνει στη σωστή κατεύθυνση και σιγά σιγά αυτό θα γίνει κατορθωτό.
Ερ.: Έτυχε τις προάλλες να παρευρεθούμε σε μια μεγάλη Γεν. Συνέλευση στην οποία το συμβούλιο εκλέχθηκε ομαδικά, χωρίς οι μέτοχοι να ξέρουν ποιοι είναι οι 7 νέοι σύμβουλοι. Μήπως υπερβάλλετε για ωρίμανση του συστήματος;
Απ.: Όταν δεις εξελικτικά το πως είμαστε πριν 5 χρόνια, υπάρχει περισσότερη διαφάνεια τώρα. Παλιά οι συνελεύσεις γίνονταν για να υμνήσουν τα ΔΣ των εταιρειών. Σήμερα οι μέτοχοι άρχισαν να κάνουν επιθετικές ερωτήσεις στο ΔΣ των εταιρειών. Η αλλαγή νοοτροπίας θέλει χρόνο...
Επικαιρότητα
Ερ.: Πρωτόγνωρες κινήσεις στα τραπεζικά πράγματα. Τι πρέπει να προσέχει μια εθνική εποπτική αρχή σε τέτοιες περιπτώσεις; Ποιες πτυχές του θέματος σας ενδιαφέρουν;
Απ.: Η ΕΚ κοιτάζει να εφαρμόζεται η χρηματιστηριακή νομοθεσία στις κινήσεις που γίνονται με τις τράπεζες, είτε αφορά εξαγορά είτε συγχώνευση. Δεν μας ενδιαφέρει η χώρα προέλευσης του επενδυτή, αλλά ο σεβασμός στη νομοθεσία της χώρας που γίνονται οι οποιεσδήποτε ενέργειες.
Ερ.: Υπάρχουν διάφορες ευρωπαϊκές οδηγίες για τραπεζικές εξαγορές. Είναι όπλο άμυνας ή επίθεσης για τους εμπλεκόμενους;
Απ.: Η ευρωπαϊκή οδηγία για εξαγορές και συγχωνεύσεις σκοπεύει στο να ανοίξει την ευρωπαϊκή αγορά και να την κάνει μία. Η νομοθεσία βάζει τους κανόνες του παιχνιδιού και οι επόπτες είναι εκεί για να δουν ότι αυτοί οι κανόνες εφαρμόζονται. Κάθε τράπεζα μπορεί και να εξαγοράζει και να εξαγοράζεται.