You are here

Ψάχνοντας τους Κύπριους... Ιρλανδούς: Αναζητήσεις στον πολιτικό ρεαλισμό

Ψάχνοντας τους Κύπριους... Ιρλανδούς: Αναζητήσεις στον πολιτικό ρεαλισμό

17/03/2011
Η σχολή του πολιτικού ρεαλισμού είναι η παλαιότερη στις διεθνείς σχέσεις.  Με ρίζες στο Θουκυδίδη και στον Hobbes και με σύγχρονους εκφραστές τον Morgenthau (1948) και τον Waltz (1959), ο ρεαλισμός βλέπει ένα κόσμο μη αγγελικά πλασμένο, από κράτη που έχουν ως μόνιμο μέλημα την ενίσχυση της δύναμής τους στον παγκόσμιο χάρτη και την προάσπιση των συμφερόντων τους.

Από τον Morgenthau και τον Waltz μέχρι σήμερα, ο πολιτικός ρεαλισμός έχει δεχθεί αρκετές μεταλλάξεις.

Η βασική του όμως αρχή παραμένει ίδια: Tα κράτη προσπαθούν να μεγιστοποιήσουν την ισχύ τους προασπίζοντας τα συμφέροντά τους.

Βασική παραδοχή της θεωρίας, βέβαια, είναι ότι τα κράτη έχουν πλήρη επίγνωση των συμφερόντων τους.

Ότι μπορούν να αντιληφθούν και να προσμετρήσουν το όφελος και το κόστος των επιλογών τους.

Εδώ λοιπόν εστιάζονται και αρκετές από τις διαφωνίες των επικριτών των πολιτικών ρεαλιστών.  Αν δηλαδή, όντως τα κράτη γνωρίζουν τα συμφέροντά τους ανά πάσα στιγμή.

Βλέποντας τη συμπεριφορά των Ιρλανδών στην πρόσφατη έκτακτη σύνοδο των αρχηγών των κρατών της ευρωζώνης, κόντεψα να υιοθετήσω πλήρως τον τρόπο αντίληψης των πολιτικών ρεαλιστών.

Από την αρχή της δικής τους τραπεζικής κρίσης μέχρι σήμερα, οι Ιρλανδοί υποστηρίζουν με σθένος ότι δεν πρόκειται να δεχθούν αύξηση του εταιρικού τους φόρου και ότι θα ασκήσουν βέτο σε όποια προσπάθεια αλλοίωσης των φορολογικών πλεονεκτημάτων που προσφέρει η χώρα στις επιχειρήσεις.

Προτιμούν, λοιπόν, να χάσουν την επιμήκυνση και τη μείωση του επιτοκίου των δανείων που έλαβαν από την ΕΕ και το IMF, για να προστατέψουν τα ζωτικά τους συμφέροντα.

Αν οι δημοσιονομικά αδύνατοι και δημογραφικά λίγοι Ιρλανδοί θα έχουν ή όχι την τύχη των Μηλίων, θα το δούμε σε δυο βδομάδες, στην τακτική σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, κατά την οποία θα ληφθούν οριστικές αποφάσεις.

Ουσία έχει το ότι οι Ιρλανδοί ξέρουν, και υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους.

Δυστυχώς για τους πολιτικούς ρεαλιστές και για τη θεωρία τους, όμως, ο κόσμος δεν είναι πλασμένος μόνο από Ιρλανδούς.

Υπάρχουν στον κόσμο και κράτη που δεν έχουν πλήρη αντίληψη των συμφερόντων τους.  Και που άθελά τους απεμπολούν πλεονεκτήματα που άλλοι μάχονται με νύχια και με δόντια για να διατηρήσουν.

Ξέρω ένα τουλάχιστον κράτος που προσπάθησε πριν ένα χρόνο να αυξήσει από μόνο του το φορολογικό συντελεστή που άλλοι δίνουν μάχες για να κρατήσουν.

(Περιέργως, ο ηγέτης αυτού του κράτους δήλωσε προχθές ότι ο φόρος που ο ίδιος προσπάθησε να αυξήσει είναι «το σημαντικότερο συγκριτικό πλεονέκτημα» της χώρας του, «που της επέτρεψε να διασφαλίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας της».)

Οι πολιτικοί ρεαλιστές μάλλον έχουν λάθος, λοιπόν.

Στον κόσμο δεν υπάρχουν μόνο συμφέροντα.  Υπάρχουν και ιδεολογίες.

Αντώνης Α. Έλληνας

Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών

Πανεπιστήμιο Κύπρου
17 comments
Pablo on 17/03/2011
Blah, blah, blah...

Για καθηγητής πολύ ρυχή και άκρως αντιπολιτευτική προσέγγιση..

Το να συγκρίνεις μια προσωρινή αύξηση του εταιρικού φόρου κατά 1%, δηλαδή από το 10% στο 11% για 2 χρόνια (κάτι δεν θα μετέβαλλε την θέση της Κύπρου στον πίνακα των κρατών της ΕΕ με τον χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή) με την θέσπιση μινιμουν συντελεστή 17% για όλες τις χώρες της ΕΕ είναι άκυρο, αστείο και όζει ιδεοληψίας από την πλευρά ενός ατόμου που κατάχει θέση επίκουρου καθηγητή κιόλας..

Τι έχεις να μας πεις κυριε καθηγητή για τις κρατικοποιήσεις των τραπεζών στην Βρεττανία? Είμαι σίγουρος ότι προ διετίας θα έβγαζες σπυράκια απλώς και μόνο στο άκουσμα μιας τέτοιας πρότασης..Αν είναι βέβαια για να πληρώσει τις ζημιές των τραπεζών το κράτος και να την βγάλουν καθαροί οι μετόχοι που τζέπωναν τα κέρδη τότε είναι σωστό ε?

Τι έχεις να μας πεις για τις τράπεζες μας που σε καιρό πλήρους αβεβαιότητας μιας και είναι φορτωμένες ελληνικά ομόλογα επιλέγουν να δώσουν μερίσματα στους μετόχους τους με τον Διοικητή της Κ.Τ. να σφυρίζει αδιάφορα?

Τι είπατε? Ναι, ναι.. ιδεοληψίες της κυβέρνησης...
Κάποιος..... on 17/03/2011
Αγαπητέ κ. Έλληνα

Χωρίς να θέλω να κάμω τον δικηγόρο του Προέδρου του κράτους στο οποίο αναφέρεστε και με του οποίου τις πολιτικές (τόσο σε πολιτικό όσο και οικονομικό, ακόμα και σε πολιτιστικό επίπεδο) διαφωνώ πλήρως, θα ήθελα να υποδείξω ότι ο εν λόγω Πρόεδρος μιλούσε για μια αύξηση του 1% ενώ από ότι ξέρω η Ευρώπη πιέζει αυτή τη στιγμή για πολύ μεγαλύτερες αυξήσεις.

Με βάση το πιο πάνω, βρίσκω την αναφορά σας και τους παραλληλισμούς που κάνετε μάλλον ατυχείς (λίαν επιεικώς) και με αρκετή δόση μεροληψίας.

Ευχαριστώ……
Κώστας Κ. on 17/03/2011
Το 1% είναι αρκετό για να στείλει το μήνυμα σε επίδοξους επενδυτές ότι όποτε έχει δημοσιονομικά προβλήματα ένα κράτος θα προσφεύγει σε φορολόγηση των επιχειρήσεων.

Δεν είναι ο απόλυτος αριθμός που έχει σημασία, αλλά το μήνυμα που στέλνεται.

Αν θέλει κάποιος να φορολογήσει τις επιχειρήσεις, μπορεί να το κάνει με τον φόρο άμυνας, που επηρεάζει μόνο τις κυπριακές επιχειρήσεις.

Η κυβέρνηση είχε λάθος σε αυτό το θέμα και το κατάλαβε εκ των υστέρων, μετά που δημιούργησε ψιλο-πανικό στις εταιρείες.
Μιχάλης on 17/03/2011
Κατ' αρχάς τα πίκρικα προσωπικά σχόλια δεν αρμόζουν στην προσπάθεια συζήτησης για την οικονομία και φορολογική πολιτική... Η κάθε οικονομία έχει διαφορετική δομή, δηλαδή οι διάφροροι τομείς έχουν διαφορετική βαρύτητα και αλληλοσύνδεση μέσα από μια δυναμική αναπτύξης που πήρε εκατοντάδες χρόνια και δεκαετίες.... Η αντιμετώπιση των προβληματων που αναφύονται κατα καιρούς πρεπει να γίνεται στην βάση της πραγματικότητας και όχι στην ιδεολογική προσομοίωση των προσωπικών βιωμάτων. Αυτό έννοούμε ρεαλιστική προσέγγιση.. και παράλληλα γρήγορη αντίδραση προς τον κοινό στόχο! Αυτό απαιτεί ηγεσία ικανή να πάρει άποφάσεις που ίσως να μην ταιρίάζουν με την αντιληψη της για το πλειοψηφικό ρέυμα με το φόβο της απώλειας πολιτικού εκτοπίσματος. Αυτό που πρέπει να καταλάβει η σημερινή κυβέρνηση είναι ότι μακροπρόθεσμα πρέπει να δημιουργηθεί ο πλούτος για να διανεμηθεί στην βάση ισότιμων κριτιρίων, Ο τρόπος να δημιουργηθεί ο πλούτος είναι με την αξιοπιστη αξιοποιηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος και κατανόηση της συσχέτησης των τομέων της οικονομίας
Κάποιος..... on 17/03/2011
Αγαπητέ Κώστα

Εάν ήμουν επιχειρηματίας θα έφευγα μόνο αν το ποσοστό φορολόγησης ανέβαινε πιο ψηλά από αυτό τουλάχιστον μιας άλλης χώρας, η οποία προσφέρεται για δραστηριοποίηση της εταιρείας μου.

Μιλούμε φυσικά μόνο για τον παράγοντα φορολογία και με την προϋπόθεση ότι όλοι οι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την συγκεκριμένη απόφαση είναι σταθεροί και ίσοι ανάμεσα τις προσφερόμενες χώρες.

Και στο κάτω-κατω κανένας δεν έχει την εγγύηση ότι και η επόμενη χώρα στην οποία θα καταφύγει σαν επιχειρηματίας, θα κρατήσει τους ίδιους φορολογικούς συντελεστές σταθερούς επ’ άπειρον. Απόδειξη οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ψηλώσει τους χαμηλούς συντελεστές ορισμένων κρατών σε επίπεδα που συμφέρουν σε ορισμένα άλλα κράτη μέλη.

Έχεις δίκαιο ότι δίνει κάποιο μήνυμα, αλλά για να φύγει μια επιχείρηση χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό
Pablo on 17/03/2011
Κώστα πριν βγάλεις συμπεράσματα ψάξε πόσες χώρες της Ε.Ε. συμπεριέλαβαν έστω και μικρή άνοδο στον εταιρικό τους φόρο στα πακέτα μέτρων για αντιμετώπιση της κρίσης. Με τη λογική σου όλες αυτές οι κυβερνήσεις είναι άκυρες, λανθασμένες και δεν ξέρουν τίποτα από οικονομικό κλίμα...
Κώστας Κ. on 17/03/2011
Συμφωνώ ότι οι προσωπικές επιθέσεις δεν έχουν θέση σε αυτή τη συζήτηση.

Η σύγκριση με τις άλλες χώρες είναι αβάσιμη, γιατί οι άλλες χώρεςδεν εξαρτώνται στον ίδιο βαθμό από τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και επομένως, δεν έχουν το ίδιο πρόβλημα όταν οι ίδιοι αυξάνουν τους φόρους. Η Κύπρος εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από αυτό το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όπως το είπε και ο πρόεδρος. Και γι' αυτό, όποιος "παίζει" με αυτό το πλεονέκτημα είναι μάλλον ανεύθυνος.

Θα απαντήσω και στον Κάποιο. Δεν είναι μόνο θέμα αν θα φύγει μια επιχείρηση ή όχι.

Το επιχείρημα που προτάσσουν αυτοί που ξέρουν το θέμα καλύτερα από εμένα, που που το θεωρώ αρκετά πειστικό, είναι ότι απλώς δεν θα έρθουν (αν δεν είναι ήδη εδώ).

Θα προτιμήσουν τη Μάλτα ή μια άλλη χώρα, που τους παίρνει τόσο σοβαρά ώστε να μην παίζει με το φορολογικό σύστημα όποτε της λείψουν τα λεφτά.
Michael on 17/03/2011
First of all I would like to congradulate Stockwatch for launching this blog with articles by accademics.It is something that was missing in Cyprus.
More importantly however is the fact that most accademics (not all) are very much in contact with the way the real economy works.They are not purely theoriticians.
Mr Ellinas is definetely one of them.
Κάποιος..... on 17/03/2011
Ότι έχω γράψει για τις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις Κώστα, είναι προφανές ότι ισχύει και για όσες ζητούν βάση για τις υπηρεσίες τους.
Αν το επιτόκιο θα εξακολουθήσει να είναι το χαμηλότερο που υπάρχει ακόμα και μετά την αύξηση του κατά 1%, πάλι θα έρθουν, νοουμένου ότι δεν υπάρχουν άλλα πλεονεκτήματα σε εναλλακτικούς προορισμούς με ελαφρά ψηλότερο επιτόκιο.

Αν εσύ επέλεγες για παράδειγμα να πάς στην α’ ή β’ χώρα με επιτόκιο 12+ επειδή η Κύπρος επέλεξε να αυξήσει τον συντελεστή της από 10 σε 11 για δύο χρόνια και σε βασανίζει η υποψία ότι θα το ξανακάνει ‘αν κόψει μέσα’ τότε… με γειά σου με χαρά σου. Χάνεις ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που σήμερα έχεις ή θα είχες αν ερχόσουν σήμερα (έστω και σε μικρότερο βαθμό) με βάση τις δικές σου εικασίες.

Ο ‘ψηλό-πανικός’ από την πρόταση για αύξηση προκλήθηκε περισσότερο από την αντιπολίτευση και για πολιτικούς σκοπούς παρά από τις επηρεαζόμενες εταιρείες.

Και διευκρινίζω ξανά προς αποφυγήν παρεξηγήσεων ότι δεν ανήκω στο χώρο του κυβερνόντος κόμματος ούτε ασπάζομαι τις όποιες ιδεολογίες και πρακτικές που ακολουθούνται από αυτό ή τον πρόεδρο.

Ο μηδενισμός όμως δεν ωφελεί κανένα.
Κώστας Κ. on 17/03/2011
Κάποιε η διαφωνία μας είναι ακριβώς αυτή. Θεωρώ το μήνυμα του 1% αρκετό για να αποθαρρύνει κάποιον να έρθει στην Κύπρο και να προτιμήσει άλλες χώρες που στέλλουν πιο ξεκάθαρα μηνύματα για τη σταθερότητα του φορολογικού τους συστήματος.

Οι επενδύσεις χρειάζονται σταθερότητα, και αποθαρρύνονται από την αβεβαιότητα ή την μεταβλητότητα του φορολογικού πλαισίου.

Πόσο μάλλον σε μια χώρα που σύμφωνα με τους οίκους έχει διαρθρωτικά δημοσιονομικά προβλήματα, που σημαίνει ότι θα συνεχίζει τα προβλήματα που την αναγκάζουν να φορολογήσει τις ξένες εταιρείες.

Το πιο σημαντικό όμως επιχείρημα είναι ότι η κυβέρνηση μας το κάνει από μόνη της, χωρίς να την αναγκάσει κανένας, ενώ τους άλλους προσπαθούν να τους αναγκάσουν και αντιστέκονται.

Υπάρχουν άλλοι φόροι που μπορούν να μπουν σε επιχειρήσεις, αλλά αυτός είναι αυτογκόλ.
Harris Petrou on 17/03/2011
I agree with Κώστας Κ, what matters most is the stability or else the reduced instability. Does any of you believe that the 1% tax increase was only to be for 2 years. All of us have to realize that the Government payroll (and other expenses) is increasing with speed. Anyway, even if stability means nothing for some, its 100% mistake to fund the high (and increasing) gov payroll, government worthless expenses (i.e. 300 euros for personnel desk chairs) and in general the government inefficiency with extra taxation.
When I say government I mean all the governments from day 1 of Cyprus independence.
Κάποιος..... on 17/03/2011
Αγοράζω από το ίδιο μαγαζί όσο πουλά το ίδιο εμπόρευμα πιο φτηνά από όλα τα άλλα ανταγωνιστικά καταστήματα. Δεν με ενδιαφέρει αν αυξάνει τις τιμές του μια φορά τον μήνα ή κάθε 15.Όσο είναι πιο φτηνό, θα το εκμεταλλευτώ στο έπακρο.

Όταν οι τιμές του φτάσουν στα επίπεδα των συναγωνιστών του - ή ακόμα και λίγο πριν, για το τιμωρήσω που με ταλαιπώρησε τόσο καιρό με τις συνεχείς του αυξήσεις - τότε θα το χαιρετήσω και θα πάω παρακάτω…

Λίγο υπεραπλουστευμένο, αλλά λίγο πολύ έτσι είναι στην πράξη και για πιο μεγάλους παίκτες….

Η διαφωνία μας παραμένει, αν και δέχομαι ότι κάποιοι μπορεί να επιλέξουν να φύγουν ή να μην έρθουν καθόλου για τους λόγους που αναφέρεις. Η γνώμη μου είναι ότι δεν θα είναι τόσοι πολλοί.

Και από την άλλη φίλε Κώστα γιατί το βάρος να το σηκώνουν μόνο οι Κύπριοι και οι κυπριακές επιχειρήσεις με τον φόρο άμυνας ή άλλως πως;

Ας δεχτούν και οι ξένες εταιρείες λιγότερο κέρδος (τονίζω το λιγότερο) αλλά πάλι περισσότερο από ότι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ, για να πάρει και μια ανάσα ο τόπος που τις φιλοξενεί.

Ξέρω ότι αυτό ηχεί παράξενα στον κόσμο των επιχειρήσεων, του εμπορείου και του κέρδους, αλλά αυτός είναι ο τρόπος που το βλέπει ο μέσος Κύπριος φορολογούμενος, τον οποίο θυσιάζουμε πάντα στο βωμό των συμφερόντων της όποιας ομάδας (ντόπιων ή ξένων).
AP on 18/03/2011
Φίλε με τη λογική αυτή η Κυπριακή δημοκρατία μπορεί να δηλώσει ότι πάντα θα έχει φορολογικό συντελεστή 1% κάτω από τον πιο χαμηλό στην ΕΕ?

Θα διαφωνήσω μαζί σου επειδή το να αγοράσεις ένα προϊόν από κάποιο κατάστημα δεν είναι το ίδιο με την απόφαση που θα πάρεις να μεταφέρεις μία εταιρία σε μία χώρα (μία μακροπρόθεσμη δέσμευση που δεν αλλάζει κάθε μήνα ή χρόνο)
Κάποιος.... on 24/03/2011
1) Σε επίπεδο κρατών και φορολογικής πολιτικής, σίγουρα δεν μιλούμε για αλλαγές συντελεστών κάθε τρείς μήνες.

2) Όπως το 1% πιο χαμηλός συντελεστής δεν νομίζω να είναι σοβαρός λόγος για να επιλέξει μια εταιρεία την α ή β χώρα σαν βάση για τις δραστηριότητες της, έτσι κατά την γνώμη μου, το 1% αύξηση δεν είναι από μόνος του λόγος για αλλάξει βάση ή να απορρίψει μια χώρα (ειδικά αν ο φόρος εξακολουθεί να είναι χαμηλότερος από οπουδήποτε αλλού).

3) Στην περίπτωση της Κύπρου όπως έγραψα και αλλού πρέπει να επιεντρωθούμε στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών ώστε να δικαιολογείται το οποιδήποτε ύψος εταιρικού φόρου επιλέξει να εφαρμόσει η οποιαδήποτε κυβέρνηση. Η κάθε εταιρεία αγοράζει υπηρεσίες και για να τις κρατήσουμε αυτές τις εταιρείες φροντίσουμε ώστε πρέπει να παίρνουν την ανάλογη αξία για τα λεφτά που μας δίνουνμε την μορφή φορολογίας …….
Κάποιος..... on 17/03/2011
‘’Anyway, even if stability means nothing for some, its 100% mistake to fund the high (and increasing) gov payroll, government worthless expenses (i.e. 300 euros for personnel desk chairs) and in general the government inefficiency with extra taxation.’’

Απόλυτα σωστός……. Οι ενέργειες πρέπει να γίνουν πρώτα προς την μείωση των δαπανών και ειδικά στη Δημόσια Υπηρεσία.

Από την στιγμή όμως που δεν γίνεται αυτό (και αυτό είναι το μέγα λάθος της κυβέρνησης) οι όποιες φορολογίες πρέπει να κατανέμονται όσο το δυνατόν δικαιότερα σε όλους όσοι δραστηριοποιούνται στην Κύπρο.

Την °αναστάτωση’ στις ξένες εταιρείες από την αύξηση του φόρου θα έπρεπε να μπορούμε να την αντισταθμίσουμε με άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα και υποδομές που να κάνουν την Κύπρο ελκυστική στις ξένες εταιρείες όχι μόνο από πλευράς φορολογίας αλλά και σε ότι άλλο χρειάζεται μια σύγχρονη επιχείρηση για να λειτουργήσει πιο αποδοτικά και κερδοφόρα.

Το να βασιζόμαστε μόνο σε ένα πλεονέκτημα είναι λάθος, γιατί είναι πιθανόν σε ένα κόσμο τόσο ευμετάβλητο να το χάσουμε και τότε χάνουμε και τα αυγά και τα καλάθια.

Οπότε ας μην επικεντρωνόμαστε(8και επαναπαυόμαστε) μόνο στη χαμηλή φορολογία. Εύκολα μπορούν και άλλοι να χαμηλώσουν τους δικούς τους συντελεστές, και εύκολα μπορεί αύριο η ΕΕ να μας αναγκάσει να ψηλώσουμε τους δικούς μας.

Ας μην ξεχνάμε τα μεγέθη μας και το ότι δεν έχουμε τις αντοχές που έχουν μεγαλύτερα από εμάς κράτη.
καχ on 17/03/2011
Κύριε Έλληνα
Μπορείτε να μας εξηγήσετε τον παραλληλισμό των Ιρλανδών με τους Μήλιους.Αν δεν κάνω λάθος οι Μήλιοι ήταν εχθροί των Αθηναίων ,οι Ιρλανδοί ενωμένοι με τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ που τους διασώζουν διότι χρεωκόπησαν.Άν θέλουν τα δισεκατομύρια των υπολοίπων μια υπεύθυνη κυβέρνηση οφείλει να διαπραγματευτεί και να ικανοποιήσει έστω και μερικώς τους όρους αυτών που την διασώζουν.
IANOS on 18/03/2011
Αγαπητέ Pablo οι χώρες που αύξησαν τον εταιρικό φόρο δεν είναι σίγουρα άκυρες ούτε και λανθασμένες. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι η Κϋπρος ζεί και αναπνέει από τον τομέα των υπηρεσιών και σε μικρότερο βαθμό πλέον από τον τουρισμό. Η διατάραξη της σταθερότητας της φορολογικής πολιτικής της Κύπρου θα οδηγήσει σε οικονομικό όλεθρο. Αν για κακή μας τύχη μας επιβληθεί από Ευρωπαική Ενωση το 17% θα θυμηθούμε πως έβγαζαν το ψωμί τους οι παππούδες μας.