You are here

Είναι η Κύπρος διαφορετική;

Είναι η Κύπρος διαφορετική;

15/06/2011

 Σε ένα ακαδημαϊκό συνέδριο πέρσι τέτοιο καιρό κάποιος Ισπανός οικονομολόγος με ρώτησε αν η Κύπρος διαφέρει από την Ελλάδα.  Κλασσικός Κύπριος τυγχάνων, του εξήγησα ότι η διαφθορά δεν είναι τόσο διαδεδομένη στην Κύπρο, η δημόσια υπηρεσία δουλεύει σχετικά ομαλά, έχουμε καλό τουριστικό προϊόν, πλούσιους ξένους καταθέτες και διεθνείς εταιρείες με βάση την Κύπρο και γενικά δουλεύουν τα πράγματα καλύτερα στην Κύπρο παρά στην Ελλάδα, και άρα μάλλον θα αποφύγουμε τα προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας.  Με κοίταξε σιωπηλός και δεν είπε τίποτα αλλά και εκείνος και εγώ ενδόμυχα καταλάβαμε ότι τα επιχειρήματα μου δεν ήταν ιδιαίτερα πειστικά. Είχα κι εγώ μόλις διαπράξει την αμαρτία του ομώνυμου bestseller των Karmen M. Reinhart και Kenneth S. Rogoff: «This Time is Different».  Παρά να μεταφράσω θα μεταφέρω απ’ ευθείας από το βιβλίο των καθηγητών στο Maryland και Harvard αντίστοιχα (μέρος πρώτο, σελίδα 1 του βιβλίου): «The essence of the this-time-is-different syndrome is simple. It is rooted in the firmly held belief that financial crises are things that happen to other people in other countries at other times; crises do not happen to us, here and now. We are doing things better, we are smarter, we have learned from past mistakes. The old rules of valuation no longer apply. Unfortunately, a highly leveraged economy can unwittingly be sitting with its back at the edge of a financial cliff for many years before chance and circumstance provoke a crisis of confidence that pushes it off.» Ας δούμε τα στατιστικά στοιχεία που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς από περασμένες χρεωκοπίες και ας συγκρίνουμε τα στοιχεία με την Κυπριακή οικονομία.  Στον Πίνακα 2.1 οι συγγραφείς αναφέρουν για την περίοδο 1970-2008 το ποσοστό του εξωτερικού χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ σε αναδυόμενες αγορές και υπολογίζουν ότι ένα ποσοστό του εξωτερικού χρέους πάνω από 30-35% του ΑΕΠ αρχίζει να προμηνύει προβλήματα («risks of a credit event start to increase significantly» (σελ. 25).  Στη βάση ιστορικών δεδομένων που έχουν δημιουργήσει, ένα ποσοστό σε αυτά τα επίπεδα σημαίνει αυξημένη πιθανότητα πτώχευσης ή αναδιάρθρωσης του χρέους. Που βρίσκεται η Κύπρος σε αυτό τον πίνακα; Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών για το 2010, το Κυπριακό Κυβερνητικό εξωτερικό χρέος είναι €5.870 εκ. (€5,420 μακροπρόθεσμο, συν €450 βραχυπρόθεσμο).  Το ΑΕΠ το 2010 υπολογίζεται από τη Στατιστική Υπηρεσία σε €17,465.1 εκ. σε τωρινές τιμές.  Αυτοί οι αριθμοί λένε ότι το ποσοστό εξωτερικού χρέους προς ΑΕΠ για την Κύπρο είναι 33.6%.  Ανησυχητικά, αυτός ο αριθμός βρίσκεται μέσα στο κριτικό σημείο αναφοράς (30-35%) που εντοπίζουν οι Reinhart και Rogoff στα ιστορικά τους δεδομένα. Οι συγγραφείς θεωρούν το επίπεδο του 30-35% λίγο χαμηλό από θεωρητικής άποψης, δεδομένου του γεγονότος ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ θεωρεί το 60% σαν ένα λογικό μακροπρόθεσμο στόχο για το συνολικό χρέος προς ΑΕΠ.  Στο κεφάλαιο 8 υποστηρίζουν ότι εκείνο που εξηγεί αυτό το χαμηλό αριθμό (το 30-35%) στα ιστορικά δεδομένα είναι το κόστος του εσωτερικού χρέους για μία κυβέρνηση.  Οι συγγραφείς τότε υπολογίζουν στη βάση δεδομένων που έχουν φτιάξει ένα άλλο μέτρο της πίεσης στα κυβερνητικά ταμεία: Το εξωτερικό και το συνολικό (εξωτερικό συν εσωτερικό) χρέος δια των συνολικών εισροών στα κυβερνητικά ταμεία κατά τη διάρκεια πτωχεύσεων από 89 πτωχεύσεις/αναδιαρθρώσεις μεταξύ του 1827 και του 2003.  Ο πίνακας 8.1 του βιβλίου (σελίδα 121) δείχνει τους μέσους όρους για χώρες προερχόμενες από Αφρική, Ασία, Ευρώπη και Λατινική Αμερική.  Το εξωτερικό χρέος προς εισροές κυμαίνεται μεταξύ 1 και 2.5 (με τις προερχόμενες από Ευρώπη χώρες περίπου στο 1.5) και το συνολικό χρέος προς εισροές κυμαίνεται μεταξύ 2.5 και 4.6 (με τις προερχόμενες από Ευρώπη χώρες στο 3.5). Για την Κύπρο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δύο αριθμούς για τις εισροές: Με τις εισφορές για κοινωνικές ασφαλίσεις και χωρίς τις εισφορές (που είναι ο αριθμός που χρησιμοποιείται από το υπουργείο Οικονομικών).  Για το 2010, περιλαμβάνοντας τις εισφορές έχουμε έσοδα για το 2010 στα €7,213 εκ. και χωρίς αυτές έχουμε €5,636.7 εκ.  Για το εξωτερικό χρέος έχουμε δηλαδή ένα αριθμό μεταξύ 0.81 και 1.04 (που εξαρτάται από ποιόν ορισμό εισροών χρησιμοποιούμε), ενώ για το συνολικό χρέος έχουμε ένα αριθμό μεταξύ 1.5 και 1.92.  Σύμφωνα με αυτή τη μεταβλητή τα κυβερνητικά ταμεία μπορούν να αντέξουν την πίεση διότι συγκριτικά αυτή η μεταβλητή είναι χαμηλότερη από το σημείο στο οποίο τα καμπανάκια έπρεπε να αρχίζουν να ηχούν. Φυσικά, η παράταση της κρίσης (με μείωση στα φορολογικά έσοδα) θα συνεχίσει να πιέζει τους κυβερνητικούς ισολογισμούς, ενώ οι συνεχιζόμενες υποβαθμίσεις των χρεογράφων της Κυπριακής Δημοκρατίας κάνουν δυσκολότερο και περισσότερο ακριβό, τον εξωτερικό δανεισμό.  Σε αυτό το σημείο θα ήταν χρήσιμο να επαναδιαβάσουμε την αρχική παράγραφο του βιβλίου των Reinhart και Rogoff, για να αντιληφθούμε ότι δεν πρέπει να νομίζουμε ότι είμαστε εμείς διαφορετικοί από άλλους που είχαν, έχουν ή θα έχουν οικονομικά προβλήματα.  Και άρα μέτρα προς αποφυγή τέτοιων προβλημάτων θα ήταν σοφό να αρχίσουν να παίρνονται γρηγορότερα παρά αργότερα.    Ο Αλέξανδρος Μιχαηλίδης είναι καθηγητής χρηματοοικονομικών στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Κύπρου.

7 comments
panayiotis on 15/06/2011
Ένα από τα κοινά στοιχεία που έχουμε με την Ελλάδα είναι ότι και τα δύο κράτη δανείζονται για να πληρώνουν έξοδα όπως μισθούς, επιδόματα, συντάξεις, κλπ.

Αυτό που δεν κάνουν και οι δύο χώρες, αλλά και πολλές άλλες, είναι η καλύτερη διαχείρηση των κινδύνων που μπορεί να καταστρέψουν μια οικονομία.

Το ζητούμενο είναι να μπορεί ο ηγέτης κάθε χώρας να αντιλαμβάνεται την θέση που βρίσκεται η χώρα του και να την καθοδηγεί μπροστά.

Σε αυτή την περίπτωση βλέπεις την διαφορά Παπαδόπουλου, όπου παρέδωσε οικονομικά κράτους σε καλύτερη θέση από ότι τα παράλαβε (παρόλο που δεν έκανε σχετικά τίποτα για τον εκσυγχρονισμό της κρατικής μηχανής) και τον Χριστόφια που δανείζεται €1 δις το χρόνο για να δώσει επιδόματα (παρόλο που κατι κάνει σχετικά για τον εκσυγχρονισμό της κρατικής μηχανής αλλά άργησε εγκληματικά με αποτέλεσμα να μην γίνει τίποτα).

Τι θα πάρει την Κύπρο πίσω;
Η μετριότητα που διακατέχει την δημόσια υπηρεσία και το δημοσίο που καταπίνει τα €δις.
kax on 15/06/2011
Εγώ θεωρώ τα επιχειρήματα του Κου Μιχαηλίδη στον Ισπανό πολύ σωστά.Υπάρχει όμως δυστυχώς ο απρόβλεπτος παράγοντας των τραπεζών και σαν αποτέλεσμα η Κύπρος κινδυνεύει να πάθει την ζημιά από εκεί που κανένας δεν θα περίμενε πριν μερικά χρόνια.
Από τον καιρό που έγινε η μελέτη των καθηγητών η λέξη credit event απέκτησε άλλη σημασία και έγινε πολύ ελαστική ανάλογα με τις περιστάσεις.Επίσης διερωτώμαι αν για την Κύπρο δεν έπρεπε να θεωρείτο εσωτερικό χρέος το χρέος προς χώρες της Ευρωζώνης.
Συμφωνώ πάντως με το συμπέρασμα του Κου Μιχαηλίδη ότι τα ταμεία μας ακόμα αντέχουν αλλά πρέπει να ληφθούν μέτρα για να συνεχίσουν να αντέχουν.
Γιάγκος Μ. on 15/06/2011
Αν και συμφωνώ γενικά με τις σημαντικές διαπιστώσεις του κ. Μιχαηλίδη, εκτιμώ ότι οι επισημάνσεις των Reinhart και Rogoff είναι για περιπτώσεις όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία και όχι για περιπτώσεις όπως η Ιρλανδία.

Η Κύπρος είναι περισσότερο περίπτωση Ιρλανδίας παρά Ελλάδας, και επομένως ένας χρήσιμος δείκτης είναι το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος επί του ΑΕΠ.

Το μέγεθος αυτό, σε συνδυασμό με το συσσωρευμένο χρεός, αποτελούν τις δύο βασικές -- και interactive -- μεταβλητές που θα πρέπει να δει κάποιος.

Επομένως, όχι δεν είμαστε Ελλάδα, αλλά μπορεί να βρεθούμε στο μηχανισμό -- όπωςη η Ελλάδα -- για άλλους λόγους που σχετίζονται με την κρίση στην Ελλάδα.
L.G. on 17/06/2011
Πολύ καλή ανάλυση από τον κο Μιχαηλίδη η οποία έρχεται δυστυχώς να επιβεβαιώσει και να ενισχύσει όλους όσους προειδοποιούν για τους κινδύνους που διατρέχει η οικονομία μας.
Μπορεί όντως να υπάρχουν κάποιες διαφοροποιήσεις της Ελληνικής από την Κυπριακή οικονομία, ένας παράγοντας που είναι όμως κοινός και στις δύο χώρες είναι οι άνθρωποι που δυστυχώς παίρνουν τις αποφάσεις και συνεπώς κρίνουν το μέλλον.
Οι πολιτικοί και στην Ελλάδα και στην Κύπρο μετρούν πάνω από το μέλλον μας, το μέλλον των παιδιών μας, το μέλλον της Πατρίδας γενικά το πολιτικό και κομματικό κόστος. Γι' αυτό βλέπουμε την Ελλάδα να βυθίζεται και να μην υπάρχει μεταξύ τους η ελάχιστη συνεννόηση. Γι' αυτό βλέπουμε στην Κύπρο να μην λαμβάνονται τα ελάχιστα των μέτρων για αποφυγή της καταστροφής.
Οπότε ναι, η πορεία αλλά και η κατάληξη των δύο λαών φαίνεται ότι θα είναι κοινά παρα τις κάποιες διαφορές σε οικονομικά μεγέθη.
phylarchus on 17/06/2011
Ο Κύπριος (και ο Ελλαδίτης) είναι περισσότερο από τους άλλους Ευρωπαίους συνδεδεμένος κοινωνικά με το κόμμα του και έτσι σχεδόν ποτέ δεν αλλάζει τη ψήφο του. Αυτό σημαίνει ότι η δημοκρατική, πολιτική διαδικασία δεν εφαρμόζεται τουλάχιστο σε επίπεδο ατόμων. Δύσκολα ψηφίζει ο πολίτης ελεύθερα και δημοκρατικά, ύστερα από ορθολογιστική σκέψη. Το χέρι του βάζει το σταυρό σε δεσμούς, φιλίες, υποχρεώσεις, οικογένεια ή συγγένεια, ακόμη και...ποδοσφαιρική ομάδα. Εξ άλλου από τη μεριά τους τα κόμματα φροντίζουν να κρατούν τους πολίτες-οπαδούς δέσμιούς τους με όλα τα θεμιτά και αθέμιτα στη διάθεση τους μέσα, που δεν θα απαριθμίσω, τα ξέρουμε όλοι. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της ανατολίτικης ρουσφετολογίας είναι ότι, σε μια μικρή κοινωνία όπου αν υπήρχε αξιοκρατία θα επέτρεπε τουλάχιστο στους άριστους να ακυρώνουν σ' ένα βαθμό την φυσιολογική έλλειψη πολλών επιλογών για μια απαιτητική θέση, τέτοιο φρούτο ειδικά στη δημόσια υπηρεσία της αυτόματης προώθησης και της γεροντοκρατίας δεν υπάρχει. Αποτέλεσμα: κυριαρχεί η αναποτελεσματικότητα, η απραξία, το ρουσφέτι και η απαξίωση των νέων που διαισθάνονται ότι οι αξίες δεν περνούν. Έτσι αναγκάζονται να ζουν χωρίς πρότυπα και να επιβιώνουν ή καλύτερα να λαθροβιώνουν στη σκιά των ηγεμόνων γερόντων, χωρίς ηθικό προσανατολισμό, χωρίς ιδανικά και σχέδια για την ανόρθωση της κοινής πατρίδας.
Soto on 17/06/2011
http://www.debtocracy.gr/
Δείτε το με λίγη υπομονή μέχρι το τέλος. Νομίζω ωφελεί...
anonymous on 17/06/2011
Η πορεία ξεκίνησε σαν χείμαρρος, κινούμενη από παλμό ,ωθούμενη από τα νέα μέτρα της κυβέρνησης.

Στην πρωτη γραμμη διεκρινα τον Τάκη, δεν ξερω τι δουλεια κανει, τοσα χρονια συνδικαλιστη τον ξερω.

Διπλα του η ξαδερφη μου η Μαρθα από τα 37 της συνταξιουχος, γιατι ειχε κλεισει 15ετία στον Ευαγγελισμο με ανηλικο τεκνο.
Μαζι της η φιλη της η Στέλα, που 30 χρονια τωρα επαιρνε συνταξη

σαν αγαμη θυγατερα.

Παραδιπλα ο Σταθης, η εθελουσια από τον ΟΤΕ του ειχε αποφερει 120.000 ευρω και τωρα αγωνιζοτανστο ψαρεμα.
Μαζι και ο Κωστας 46 χρονων, πυροσβεστης, που εχει καταθεσει εδώ και

ένα μηνα τα χαρτια του για συνταξη (ειχε προλαβει να κατοχυρωσει, λεει) και περιμενει και καποιο χοντρο εφαπαξ.
Διπλα τους ο θειος μου, δεξιος από σοι, που κατεβαινει σε πορειες μονο όταν ηταν το ΠΑΣΟΚ κυβερνηση.

Και από κοντα τα δυο αδερφια: ο Στελιος, που του ειχε βαλει το κομμα τα 2 παιδια στο Δημοσιο, και ο Γρηγορης, που επαιρνε τα εργα του Δημου υπερτιμολογημενα λογω γνωριμιων.

Πισω, στην δευτερη σειρα, ακολουθουσε ο Γιαννης, πατερας: εδώ και κατι μηνες εκανε εξασκηση του νεου νομου περι αδειας και του πατερα στο Δημοσιο, αγκαλια με την γυναικα του την Μαρω, που με τρεις γεννες ειχε να πατησει στην δουλεια της 3 χρονια.
Και από κοντα ο Μιχαλης. Εργολαβος με συνεργειο 27 ανασφαλιστους αλλοδαπους και -3 Ελληνες..
Στα δεξια τους ο Λακης: φοιτητης ετων 32, παρεα με τον Γιωργο, γιατρο, τον επονομαζομενο και "ταχυδρομο" από τα φακελακια.
Μαζι τους και ο Θοδωρος, γιατρος του ΙΚΑ, που στο ιδιωτικο του ιατρειο δεν εκοβε ποτε του αποδειξεις, με τον Κυριακο της Εφοριας, που δεν ειχε δει ποτε του παραβαση τα τελευταια 6 χρονια...

Και φυσικα δεν θα ελειπε και ο Βασιλης, λιμενικος, πρωτος ταβλαδορος στο τελωνειο.
Να και ο Μηνάς, που ειχε ξεχασει ποτε εκοψε το τελευταιο του τιμολογιο, μαζι με τον Ορεστη επιδοτουμενο χρονια αγροτη, που δεν ηξερε πού ηταν τα χτηματα του.

Ολοι μαζι με αλλους τοσους σηκωσαν τα χερια ψηλα και με σφιγμενες τις γροθιες βροντοφωναξαν,

"Κατω τα χερια από τα ΛΕΦΤΑ ΜΑΣ !"

Ο Στεφανος, αδερφικος μου φιλος, ανεργος οικοδομος με κοιταξε με γουρλωμενα ματια:

"-Ρε, Κωστα, εμεις εδώ τι κανουμε?"

Ελα, ντε! Βρε, μηπως τελικα οι πολλοί "μαζι τα φαγανε;"...