01/12/2021 16:36
Τα έκτακτα και προσωρινά μέτρα, τα οποία είχε προαναγγείλει για παροχή περισσότερης ευελιξίας στην Πολωνία, τη Λετονία και τη Λιθουανία λόγω της εργαλειοποίησης μεταναστών από το καθεστώς της Λευκορωσίας ανακοίνωσαν σε διάσκεψη Τύπου στις Βρυξέλλες ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς και η Επίτροπος Εσωτερικών Θεμάτων Ίλβα Γιόχανσον.
Συγκεκριμένα, η κ. Γιόχανσον εξήγησε πως η Κομισιόν, στη βάση του Άρθρου 78(3) της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ, οι εν λόγω χώρες θα έχουν για τους επόμενους έξι μήνες μεγαλύτερη ευελιξία στον χρόνο επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου, τη δυνατότητα άσκησης της διαδικασίας επεξεργασίας αυτής σε ειδικά σημεία στα σύνορα, περιορισμό για αυτή την περίοδο των συνθηκών υποδοχής στα απολύτως απαραίτητα (προστασία από τα καιρικά φαινόμενα, τρόφιμα, νερό κλπ.) και απλοποίηση και επίσπευση των διαδικασιών επιστροφών.
Ο αντιπρόεδρος και η Επίτροπος φρόντισαν να υπενθυμίσουν πως τα μέτρα αυτά έρχονται για να επιτρέψουν στις τρεις χώρες να διαχειριστούν την κατάσταση με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διεθνών υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένης της αρχής πως απαγορεύονται οι επαναπροπωθήσεις σε χώρες όπου ο αιτητής ασύλου διατρέχει κίνδυνο (non-refoulement).
Ταυτόχρονα υπογράμμισαν πως η κατάσταση που προκλήθηκε στα σύνορα με τη Λευκορωσία υπογραμμίζει την ανάγκη υιοθέτησης από τα κράτη μέλη του συνολικού νέου Πακέτου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο το οποίο η Κομισιόν παρουσίασε πέρσι, και το οποίο περιείχε συγκεκριμένα μέτρα για περιόδους κρίσεων.
Όπως είπε ο κ. Σχοινάς, «δεν θα υπάρξει καλύτερη πολιτικά στιγμή για την υιοθέτηση του πακέτου για την μετανάστευση από τώρα».
Υπογράμμισε πως η κοινή γνώμη αντιλαμβάνεται τώρα την ανάγκη μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που να συνδέει όλες τις διαστάσεις του φαινομένου της μετανάστευσης. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, πρόσθεσε πως αυτή τη στιγμή αναμένει τις κυβερνήσεις που είχαν αμφιβολίες να πουν ναι στο νέο πακέτο.
Απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με τη νέα νομοθεσία στην Πολωνία, η οποία θεωρείται πως νομιμοποιεί τις επαναπροωθήσεις (pushbacks), η κ. Γιοχάνσον σημείωσε πως με τη σημερινή πρόταση, η οποία παρουσιάζεται μετά από αίτημα των τριών χωρών και του Συμβουλίου της ΕΕ, η Κομισιόν διευκρινίζει τι είναι εφικτό να γίνει σε νομικό επίπεδο εν μέσω αυτής της κατάστασης και τι δεν είναι.
Μετά από επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων για το ποια είναι τα εργαλεία που διασφαλίζουν την εφαρμογή των όσων προτείνει η Κομισιόν, δεδομένου του ενδεχόμενου ορισμένα κράτη μέλη να μην τα τηρήσουν, ο κ. Σχοινάς υπογράμμισε ως αυτό που υπάρχει είναι μια πρόταση στο πλαίσιο των όσων ζήτησαν οι ηγέτες και πως εφόσον εφαρμοστεί, υπάρχουν οι μηχανισμοί κατά των παραβάσεων του κοινοτικού κεκτημένου.
- Η έκτακτη διαδικασία
Ειδικότερα, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, η περιορισμένης διάρκειας διαδικασία που προτείνεται ως έκτακτο μέτρο στα σύνορα της Πολωνίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας είναι:
- Τα τρία κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν τη διαδικασία εγγραφής αιτήσεων ασύλου στις τέσσερις εβδομάδες (από την υπάρχουσα διαδικασία των 3 έως 10 ημερών). Επίσης θα έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν στα σύνορα την διαδικασία ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης των εφέσεων, το μάξιμουμ εντός 16 εβδομάδων (με την εξαίρεση των περιπτώσεων όπου δεν μπορεί να υπάρξει επαρκής στήριξη για αιτητές με συγκεκριμένα προβλήματα υγείας). Θα δίνεται προτεραιότητα σε τεκμηριωμένα αιτήματα και αιτήματα οικογενειών και παιδιών.
- Τα τρία κράτη μέλη θα μπορούν να εστιάζουν, όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής, στην κάλυψη βασικών αναγκών, που περιλαμβάνουν προσωρινή προστασία από τις καιρικές συνθήκες, τρόφιμα, νερό, ρουχισμό, επαρκής ιατρική φροντίδα και βοήθεια σε ευάλωτα άτομα με πλήρη σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τονίζεται η ανάγκη της στενής συνεργασίας με το UNHCR και άλλους οργανισμούς για στήριξη των ανθρώπων που βρίσκονται σε αυτές τις συνθήκες.
- Επίσης τα τρία κράτη μέλη θα μπορούν να εφαρμόζουν απλοποιημένες και γρηγορότερες εθνικές διαδικασίες μεταξύ άλλων για την επιστροφή ανθρώπων των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται.
Στις δηλώσεις του, ο κ. Σχοινάς επανέλαβε πως η ΕΕ δεν θα χρηματοδοτήσει φυσικά εμπόδια όπως φράκτες, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να χρηματοδοτεί εργαλεία όπως οχήματα και κάμερες που μπορούν να βοηθήσουν επιχειρησιακά στην διαχείριση της μετανάστευσης.
Ο κ. Σχοινάς επανέλαβε ακόμα πως τα μέτρα που αποφασίστηκαν επιδεικνύουν πως η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ δεν αποτελεί μόνο ευθύνη όσων τα αντιμετωπίζουν πρώτοι λόγω γεωγραφίας, αλλά συλλογική ευθύνη.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε ακόμα στην επικείμενη ανανέωση του κώδικα λειτουργίας του χώρου Σένγκεν, ο οποίος θα περιλαμβάνει συγκεκριμένο ορισμό της εργαλειοποίηση κατά συστηματικό τρόπο και συγκεκριμένα μέτρα που να συνοδεύουν τέτοιες περιπτώσεις.
Η κ. Γιοχάνσον αναφέρθηκε στη σημερινή κατάσταση στη Λευκορωσία και υπογράμμισε πως η προσπάθεια του καθεστώτος Λουκασένκο να «πουλήσει» ανοιχτή πρόσβαση στα σύνορα της ΕΕ δεν θα γίνει αποδεκτή.
Αυτή τη στιγμή, συνέχισε, η ροή ανθρώπων προς το Μινσκ στο πλαίσιο της εργαλειοποίησης από το καθεστώς έχει ουσιαστικά σταματήσει, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη επιστροφές, κυρίως στο Ιράκ, σε συνεργασία με τις αρχές στη Βαγδάτη, ενώ στα σύνορα υπάρχει πλέον βοήθεια σε όσους έχουν εγκλωβιστεί από διεθνείς οργανισμούς.
Σύμφωνα με την κ. Γιόχανσον, η κατάσταση στη Λευκορωσία αποκλιμακώνεται χάρη στην ενωμένη ανταπόκριση της ΕΕ αλλά και τις επαφές επιτρόπων με χώρες προέλευσης και διέλευσης καθώς και με αεροπορικές εταιρίες και άλλες εταιρίες μεταφορών.
Τόνισε ωστόσο πως πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή καθώς δεν μπορεί να υπάρξει εμπιστοσύνη στο καθεστώς Λουκασένκο. Επεσήμανε ωστόσο πως θεωρεί πως οι μικροί σχετικά αριθμοί ατόμων που έχουν περάσει σε αυτές τις χώρες δείχνουν πως δεν βρίσκεται σε εξέλιξη μεταναστευτική κρίση.