You are here

Χτύπησε περισσότερο τους νέους η πανδημία

14/07/2022 07:11

Οι νέοι επηρεάστηκαν περισσότερο από την απώλεια θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19.

Σύμφωνα με την επισκόπηση του 2022 σχετικά με την απασχόληση και τις κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη (ESDE), η ανάκαμψη ήταν πιο αργή για αυτούς σε σχέση με άλλες ηλικιακές ομάδες. Οι πιθανές εξηγήσεις συνδέονται με το υψηλό ποσοστό συμβάσεων ορισμένου χρόνου και τις δυσκολίες εύρεσης πρώτης εργασίας μετά την αποχώρηση από το σχολείο, το πανεπιστήμιο ή την κατάρτιση.

Σύμφωνα με την έκθεση η ανάκαμψη από την πανδημία του COVID-19 δεν κατανεμήθηκε ομοιόμορφα. Οι νέοι (κάτω των 30 ετών) εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις για να βρουν θέσεις εργασίας ή να βρουν θέσεις εργασίας που να ταιριάζουν με τις δεξιότητες και την εμπειρία τους. Ενώ η ανεργία των νέων μειώθηκε το 2021, ιδιαίτερα προς το τέλος του έτους, παρέμεινε κατά 1 ποσοστιαία μονάδα (π.μ.) υψηλότερη από ό,τι πριν από την κρίση (το 2019). Από αυτούς που εργάζονται, σχεδόν 1 στους 2 νέους (45,9%) είχε συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης, σε σύγκριση με 1 στους 10 για όλους τους εργαζόμενους (10,2%).

«Κατά μέσο όρο, οι νέοι είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Ήδη πριν από την πανδημία, το εισόδημα από την εργασία των νέων ήταν πιο ασταθές από αυτό των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Τα νοικοκυριά με επικεφαλής νέους βίωσαν μεγαλύτερη φτώχεια, αν και υπάρχουν έντονες διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Οι νέοι αντιμετώπισαν δυσκολίες στην κάλυψη των καθημερινών τους εξόδων, όπως για λογαριασμούς και ενοίκιο, με το 61% από αυτούς να ανησυχεί για την εύρεση ή διατήρηση επαρκούς στέγασης τα επόμενα δέκα χρόνια», τονίζεται.

Αναφέρεται ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι εξαρτώνται από το επίπεδο εκπαίδευσης και από το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Οι νέοι με δευτεροβάθμια εκπαίδευση έχουν 19 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες πιθανότητες να καταλήξουν σε μια κατάσταση όπου δεν εργάζονται και δεν βρίσκονται σε εκπαίδευση ή κατάρτιση σε σχέση με εκείνους με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο. Για όσους έχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση, αυτός ο κίνδυνος είναι 28 π.μ. χαμηλότερος. Οι νέοι από μειονεκτικό υπόβαθρο είναι ακόμη λιγότερο πιθανό να βρίσκονται σε απασχόληση, εκπαίδευση ή κατάρτιση.

Το φύλο είναι ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί την ανισότητα μεταξύ των νέων. Όταν ξεκινούν τη σταδιοδρομία τους, οι νέες γυναίκες στην ΕΕ κερδίζουν κατά μέσο όρο 7,2% λιγότερα από τους άνδρες συναδέλφους τους, ένα χάσμα που διευρύνεται με την ηλικία. Σε επίπεδο ΕΕ, μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτού του χάσματος – 0,5 π.μ. – προκύπτει από τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα των γυναικών, τις επαγγελματικές επιλογές, τις εργασιακές εμπειρίες και το είδος της σύμβασης εργασίας.

Ψηφιακή ένταση εργασίας

Σύμφωνα με την έκθεση, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην ψηφιακή ένταση της εργασίας των νέων στα κράτη μέλη. Οι νέοι εργαζόμενοι αγγίζουν λιγότερο από το 90% της μέσης ψηφιακής έντασης της ΕΕ στην Κύπρο, την Ελλάδα και τη Ρουμανία, σε σύγκριση με περισσότερο από 120% στην Εσθονία. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι στην Ελλάδα, περίπου το 3,5% των απαραίτητων δεξιοτήτων σε ένα μέσο επάγγελμα είναι ψηφιακές, έναντι 5,5% στην Εσθονία. Ενώ οι σκανδιναβικές χώρες τείνουν να έχουν την υψηλότερη ψηφιακή ένταση εργασίας συνολικά, αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πολύ υψηλή ένταση μεταξύ των εργαζομένων άνω των 30 ετών. Η γεωγραφική διακύμανση στην ψηφιακή ένταση της εργασίας αντανακλά ευρύτερες διακυμάνσεις στην πρόοδο της ψηφιοποίησης στις χώρες της ΕΕ, όπως φαίνεται από τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) που αναπτύχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (154)

Για τις μισές περίπου χώρες, το διαθέσιμο εισόδημα της οικογένειας παραμένει αμετάβλητο μετά την αποχώρηση του νέου από το γονικό σπίτι, καθώς ο νέος δεν λαμβάνει πρόσθετα επιδόματα. Αυτό συμβαίνει συνήθως επειδή δεν είναι επιλέξιμοι για παροχές βάσει πόρων, είτε επειδή το εισόδημα από την εργασία είναι πολύ υψηλό (208), είτε επειδή τα προγράμματα ελάχιστου εισοδήματος γενικά δεν καλύπτουν άτομα που εργάζονται (Ουγγαρία) ή/και νέους (Κύπρος). Στην Ισπανία, η προσομοίωση της διάσπασης της οικογένειας φαίνεται να μειώνει το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα, καθώς το νοικοκυριό δεν θα είναι πλέον επιλέξιμο για φορολογικό επίδομα για εξαρτώμενα τέκνα.

Ψηλή αστάθεια

Όπως αναφέρεται, τα κράτη μέλη του νότου και της Βαλτικής χαρακτηρίζονται από υψηλή αστάθεια του εισοδήματος από την εργασία σε σύγκριση με ηπειρωτικές χώρες όπως η Γερμανία, το Βέλγιο, η Τσεχία και η Σλοβακία. Το χάσμα στη μεταβλητότητα του εισοδήματος από την εργασία από έτος σε έτος που βιώνουν οι νέοι εργαζόμενοι (ηλικίας 18-29 ετών) και οι εργαζόμενοι ηλικίας 30+ είναι μεγαλύτερος στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Λιθουανία. Αυτό σηματοδοτείται από τον δείκτη που αξιολογεί τη συνολική ετήσια διακύμανση του εισοδήματος από την εργασία για τους εργαζόμενους

Η Ελλάδα, η Κύπρος και η Βουλγαρία παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη διαφορά στην αστάθεια μεταξύ των νέων (κάτω των 30 ετών) και των μεγαλύτερων (άνω των 30 ετών) εργαζομένων. Αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί με μεγαλύτερο αριθμό νέων που εργάζονται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας. Ωστόσο, η υψηλότερη αστάθεια μεταξύ των νέων μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα μιας ισχυρότερης αύξησης του εισοδήματος στην αρχή της σταδιοδρομίας τους.

Αυτή η μεγαλύτερη αστάθεια στο εισόδημα από την εργασία των νέων αντικατοπτρίζεται στο εισόδημα της αγοράς των νοικοκυριών.  Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές μεταξύ των χωρών όσον αφορά την εγκατάλειψη του γονικού σπιτιού και τη δημιουργία νοικοκυριού, το ποσοστό των νέων νοικοκυριών σε χρόνια φτώχεια είναι ιδιαίτερα υψηλό στην Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία, όπου περισσότερο από το 30% των νέων νοικοκυριών ανέφεραν αγορά εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας για τουλάχιστον 36 μήνες σε τέσσερα χρόνια. Τα επεισόδια φτώχειας στο εισόδημα της αγοράς στην Κύπρο και το Βέλγιο επηρεάζουν περισσότερο από το 16% των νέων νοικοκυριών.

Ο διαχωρισμός σε τομείς οικονομικής δραστηριότητας συμβάλλει σε υψηλότερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων σε όλα τα κράτη μέλη εκτός από την Ιρλανδία, την Ελλάδα, την Κύπρο, το Λουξεμβούργο και τις Κάτω Χώρες.

Της Γεωργίας Χαννή