02/06/2021 16:54
Oι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας είναι σημαντικοί, κυρίως όσον αφορά την πορεία της πανδημίας, τονίζει η Κομισιόν.
Όπως αναφέρεται στην 10η έκθεση της μεταπρογραμματικής εποπτείας για την Κύπρο (PPS) , μετά την απότομη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας το 2020 λόγω της πανδημίας και των lock downs, με τον τομέα του τουρισμού να επιβαρύνεται, αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη το 2021 και το 2022.
Όπως τονίζεται, οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές ανάπτυξης είναι σημαντικοί, κυρίως όσον αφορά την πορεία της πανδημίας. Από τη θετική πλευρά, η ταχύτερη από την αναμενόμενη πρόοδο στην εκστρατεία εμβολιασμού της ΕΕ θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό όφελος για τον τουριστικό τομέα στην Κύπρο.
Το πραγματικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 5,1% το 2020. Η εγχώρια ζήτηση, με τη βοήθεια των φορολογικών μέτρων ήταν πιο ανθεκτική από την εξωτερική ζήτηση. Ο τουρισμός έπεσε κατακόρυφα το 2020 με τα έσοδα να μειώνονται κατά 85,4%.
Το 2021, αναμένεται μια μέτρια ανάκαμψη με το ΑΕΠ να αναμένεται να αυξηθεί κατά 3,1%, καθώς το νέο lock down στις αρχές του έτους και τον Απρίλιο έχει επηρεάσει τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί θα αρθούν μέχρι να αυξηθεί ο ρυθμός των εμβολιασμών.
Το 2022, η ανάκαμψη προβλέπεται να επιταχυνθεί στο 3,8%, κυρίως λόγω της αυξανόμενης εγχώριας ζήτησης και μιας μικρής θετικής συμβολής από τις καθαρές εξαγωγές.
Θετικός αντίκτυπος από ΣΑΑ
Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας αναμένεται να έχει σταδιακά θετικό αντίκτυπο στην οικονομία από το τέλος του 2021 με την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και τελικά να ενισχύσει το αναπτυξιακό δυναμικό της χώρας μεσοπρόθεσμα.
Η ανεργία αυξήθηκε μέτρια το 2020 σε 7,6% από 7,1% το 2019, με τη βοήθεια μέτρων στήριξης του εισοδήματος για τη διατήρηση της απασχόλησης, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από δάνειο στο πλαίσιο του SURE.
Το 2022, η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 7,2%. Η πτώση της εξωτερικής ζήτησης οδήγησε σε σημαντική αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών από 6,3% του ΑΕΠ το 2019 σε 11,9% του ΑΕΠ το 2020, με μόνο μια μικρή βελτίωση που προβλέπεται στον ορίζοντα των προβλέψεων. Αυτό θα επιδεινώσει περαιτέρω την καθαρή διεθνή επενδυτική θέση της Κύπρου.
Ο πληθωρισμός έγινε αρνητικός το 2020 (-1,1%), μειώθηκε από τις τιμές της ενέργειας, αλλά αναμένεται να αυξηθεί το 2021 και το 2022.
Δημοσιονομικά
Όπως αναφέρεται, ενώ οι μακροοικονομικές εξελίξεις και η πολιτική απάντηση στην κρίση COVID-19 επηρέασαν έντονα τα δημόσια οικονομικά της Κύπρου το 2020, η δημοσιονομική κατάσταση προβλέπεται να βελτιωθεί το 2021 και το 2022.
Το 2020, αναφέρθηκε δημόσιο έλλειμμα 5,7% του ΑΕΠ, μετά από πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2019. Αυτή η έντονη επιδείνωση εξηγείται από τα χαμηλότερα έσοδα της γενικής κυβέρνησης και από τις υψηλότερες δαπάνες της γενικής κυβέρνησης. Τα έσοδα σημείωσαν πτώση κατά περίπου 3% του ΑΕΠ το 2020, κυρίως λόγω της χαμηλότερης είσπραξης διαφόρων κατηγοριών φόρων, ιδίως του ΦΠΑ.
Οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 4,4% του ΑΕΠ το 2020, αντανακλώντας τη θέσπιση μέτρων στήριξης για την καταπολέμηση της πανδημίας και για τον μετριασμό των αρνητικών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της οικονομικής ύφεσης. Ο δημοσιονομικός αντίκτυπος των εφαρμοζόμενων καθεστώτων στήριξης ανήλθε στο 3,6% του ΑΕΠ το 2020.
Για το έτος 2021, έχουν θεσπιστεί πρόσθετα μέτρα με εκτιμώμενη δημοσιονομική επίπτωση 3,4% του ΑΕΠ. Ενώ ο δείκτης δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε σημαντικά το 2020 στο 118,2% του ΑΕΠ, αναμένεται να επαναλάβει μια φθίνουσα πορεία φέτος λόγω της ανάκαμψης της οικονομίας, της υποχώρησης των αποθεματικών μετρητών που είχαν αυξηθεί σημαντικά το 2020 και τη βελτιωμένη δημοσιονομική απόδοση.
Η δημοσιονομική προοπτική περιβάλλεται από σημαντικούς κινδύνους, οι οποίοι είναι κυρίως καθοδικοί. Ο σημαντικότερος αφορά τη μελλοντική εξέλιξη της πανδημίας COVID-19 και τις δυσμενείς επιπτώσεις της στην ανάκαμψη, η οποία μπορεί να απαιτήσει περαιτέρω δημοσιονομική στήριξη.
«Η συνέχεια της δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι ζωτικής σημασίας και η πρόωρη απόσυρση των φορολογικών μέτρων θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την οικονομική κατάσταση», τονίζεται.
Επιπλέον, προστίθεται, οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις - ιδίως που σχετίζονται με τον χρηματοπιστωτικό τομέα - θα μπορούσαν να υλοποιηθούν, με περαιτέρω αρνητικές δημοσιονομικές επιπτώσεις.
Το υψηλότερο από το εκτιμώμενο κόστος που σχετίζεται με το πρόσφατα μεταρρυθμισμένο Εθνικό Σύστημα Υγείας θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει τις δημοσιονομικές προοπτικές μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Τράπεζες
Για τις τράπεζες, αναφέρεται ότι σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL), αλλά σημαντικές προκλήσεις παραμένουν.
Παρά την πανδημία, ο δείκτης NPL μειώθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες καθ 'όλη τη διάρκεια του 2020 (φτάνοντας το 17,7% στο τέλος του έτους), λόγω τόσο των πωλήσεων περιουσιακών στοιχείων όσο και των διαγραφών. Οι τράπεζες έχουν ψηλή ρευστότητα και τα αποθέματα κεφαλαίου παραμένουν σταθερά, με κάποια διακύμανση μεταξύ των ιδρυμάτων.
Ωστόσο, η εκφόρτωση παλαιών NPL και οι αυξημένες προβλέψεις επηρέασαν την κερδοφορία, η οποία ήταν ήδη υπό πίεση πριν από την πανδημία. Περίπου το 50% των χορηγηθέντων δανείων επωφελήθηκαν από το πρώτο μορατόριουμ για την πληρωμή δανείων - αντιπροσωπεύοντας το υψηλότερο μερίδιο στην ΕΕ. Ενώ τα πρώτα σημάδια ήταν ενθαρρυντικά μετά την άρση του μορατόριουμ το 2020, οι προοπτικές είναι αβέβαιες όσον αφορά τις νέες εισροές NPL. Τα παρατεταμένα οικονομικά προβλήματα για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα μπορούσαν να αποτελέσουν απειλές για την αποπληρωμή των χρεών τους και τελικά να αποδυναμώσουν τους ισολογισμούς των τραπεζών.
«Ως εκ τούτου, η οριστικοποίηση της οργανωτικής δομής του νέου Τμήματος Αφερεγγυότητας, η ψηφιοποίηση των εργαλείων του και η προώθηση των διαδικασιών αφερεγγυότητας είναι σημαντικά μέτρα που πρέπει να επιταχυνθούν», τονίζεται.
Είναι επίσης σημαντικό να διατηρηθεί το πλαίσιο εκποιήσεων προκειμένου να προχωρήσει περαιτέρω με την αντιμετώπιση των ΜΕΔ, τις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και τη βελτίωση της πειθαρχίας των πληρωμών.
Όσον αφορά το σχέδιο Εστία στο μέλλον, θα έχει οριακό αντίκτυπο στη στήριξη της μείωσης των NPL λόγω της χαμηλής απορρόφησής του.
Ωστόσο, καθώς το σύστημα χρησίμευε για να δείξει την παρουσία στρατηγικών κακοπληρωτών, οι αρχές εξετάζουν το ενδεχόμενο να συμπληρώσουν το Εστία με ένα πιο στοχευμένο σύστημα για τους πιο ευάλωτους δανειολήπτες.
Η ΚΕΔΙΠΕΣ βρίσκεται στο τελικό στάδιο ολοκλήρωσης της συμφωνίας εξυπηρέτησης δανείων με την Altamira, αλλά τα ζητήματα προσωπικού και καθαρισμού δεδομένων δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί. Η απόδοσή της έχει συγκρατηθεί λόγω της πανδημίας. Οι εισροές μετρητών μειώθηκαν το 2020 σε σύγκριση με το 2019, αλλά ξεκίνησαν την πορεία ανάκαμψης το τελευταίο τρίμηνο του 2020. Οι αρχές σχεδιάζουν την πώληση ενός χαρτοφυλακίου δανείων περίπου €1 δισ. και σκέφτονται να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής σε μια εθνική εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων.
Αναφέρεται ότι μια τέτοια πρωτοβουλία θα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά και να έχει τα απαραίτητα ενσωματωμένα χαρακτηριστικά για τη διασφάλιση της σωστής διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων σε σύγκριση με τις πρακτικές του ιδιώτη επενδυτή για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου για τους φορολογούμενους και για την εξασφάλιση ορθής ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων. Η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας θα εξαρτηθεί επίσης σε μεγάλο βαθμό από ένα καλά λειτουργούμενο πλαίσιο αφερεγγυότητας και εκποιήσεων. Επιπλέον, η διεύρυνση του εύρους των περιουσιακών στοιχείων που διαχειρίζεται η ΚΕΔΙΠΕΣ ενδέχεται να καθυστερήσει την αποπληρωμή της κρατικής ενίσχυσης που χορηγήθηκε στο πλαίσιο της εκκαθάρισητης Συνεργατικής Τράπεζας Κύπρου το 2018. Η πρόοδος στη συγχώνευση των εποπτικών αρχών ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων είναι αργή, ενώ εξακολουθούν να υφίστανται θέματα προσωπικού.
Υγιής η ικανότητα αποπληρωμής
Η ΕΕ επισημαίνει ότι η ικανότητα αποπληρωμής της Κύπρου είναι υγιής.
Καθ 'όλη τη διάρκεια του 2020, η κυβέρνηση δημιούργησε ένα σημαντικό απόθεμα μετρητών προκειμένου να εξασφαλίσει την απαραίτητη ρευστότητα για την καταπολέμηση της πανδημίας, τη στήριξη της οικονομίας και την αντιμετώπιση πιθανών δυσμενών σεναρίων.
Αναφέρεται ότι η θέση ρευστότητας της Κύπρου προβλέπεται να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες του τρέχοντος έτους.
«Μέσω των εκδόσεων ομολόγων της, η Κύπρος επέδειξε σταθερή πρόσβαση στην αγορά και ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης - υποστηριζόμενη από την προσαρμοστική νομισματική στάση στη ζώνη του ευρώ», τονίζεται.
Επιπλέον, ο δείκτης δημόσιου χρέους προβλέπεται να μειωθεί εν μέσω της οικονομικής ανάκαμψης και καθώς η κυβέρνηση σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει μέρος της συσσωρευμένης ρευστότητας για να καλύψει τις επερχόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες.
«Ωστόσο, η Κύπρος και η δυναμική της χρέους παραμένουν ευαίσθητα στην αστάθεια του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και των εξωτερικών εξελίξεων», σημειώνεται.
Δεδομένων των περιορισμών στα ταξίδια που σχετίζονται με το COVID-19, η αποστολή πραγματοποιήθηκε σε εικονική μορφή, μέσω βίντεο και τηλεδιασκέψεων με τη συμμετοχή του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε συνεργασία με το προσωπικό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Τα ιδρύματα πραγματοποίησαν αρκετές διαδικτυακές συναντήσεις με τις κυπριακές αρχές, τις μεγάλες τράπεζες και τις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων. Αυτή η αναφορά έχει περιορισμένη εμβέλεια από ό, τι συνήθως. Προσωπικό του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) συμμετείχε στις κλήσεις του συνεδρίου σχετικά με πτυχές που σχετίζονται με το Σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του ESM
Το προσωπικό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) προσχώρησε επίσης στο πλαίσιο του άρθρου IV.