25/01/2010 06:42
Σε θεσμικά κενά που διέπουν την εποπτεία των εμπορικών τραπεζών και των συνεργατικών ιδρυμάτων αποδίδει τις στρεβλώσεις που υπάρχουν στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank Κύπρου, Κώστας Κόκκινος. Σε συνέντευξη του στη StockWatch, ο κ. Κόκκινος εκτιμά ότι οι επιδράσεις στο εγχώριο σύστημα από την άντληση φθηνής ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι περιορισμένες γιατί τα συνεργατικά εποπτεύονται από άλλο όργανο και επομένως δεν ακολουθούν τους ίδιους κανόνες ανταγωνισμού στα καταθετικά επιτόκια όπως οι τράπεζες. Προβλέπει ότι το 2010 θα είναι δύσκολο έτος για την οικονομία, επισημαίνοντας ότι η κυβέρνηση δεν έχει πλέον στη διάθεση της τα απαραίτητα δημοσιονομικά εργαλεία για τόνωση της ανάπτυξης. Μιλά επίσης για το πιστωτικό χαρτοφυλάκιο της Alpha Bank, την έκθεση της σε ακίνητα και για την Alpha Bank του μέλλοντος. Σχολιάζει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν μη κυπριακές τράπεζες όταν δραστηριοποιούνται στο νησί και κάνει λόγο για τους «πολλαπλούς ρόλους» των Κυπρίων. Προβλέπει ότι ενδέχεται να υπάρχει συγκέντρωση στον κλάδο την επόμενη τριετία σημειώνοντας ότι «ακούγονται διάφορα».
Της Ηρώς Ευθυμίου
Επιμ.: αε
Μακροοικονομικό περιβάλλον
Ερ: Το 2009 ήταν δύσκολο για σχεδόν όλους. Εκτιμάτε ότι τα χείριστα πέρασαν;
Απ.: Παρόλο που υπάρχουν σταθερά σημάδια ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία, στην Κύπρο η οικονομική δραστηριότητα έχει φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα επιδεικνύοντας στην καλύτερη περίπτωση μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η αρνητική οικονομική συγκυρία έχει πλήξει κυρίως τους παραδοσιακούς τομείς της μεταποίησης, των κατασκευών και του τουρισμού οι οποίοι εξακολουθούν να βρίσκονται σε ύφεση. Το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και τα αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας έχουν επηρεάσει αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση και ως εκ τούτου την εγχώρια ζήτηση.
Το θέμα είναι ότι η επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών περιορίζει τις δυνατότητες και το οπλοστάσιο της κυβέρνησης για έμπρακτη συμβολή με μέτρα άμεσης στήριξης της οικονομίας.
Επιβάλλεται η διαμόρφωση μιας στοχευόμενης μακροοικονομικής πολιτικής που θα συμβάλει στην έξοδο της οικονομίας μας από την κρίση και θα θέτει τα θεμέλια μιας μακροπρόθεσμης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Ερ: Για τις τράπεζες πέρασαν τα δύσκολα;
Απ.: Όσον αφορά τις τράπεζες πρέπει προετοιμαστούμε διότι εκτιμάται πως θα δημιουργηθούν δυσκολίες αποπληρωμής τόσο στα καταναλωτικά όσο και στα στεγαστικά δάνεια.
Θα πρέπει να νοικοκυρευτούμε και να προετοιμάσουμε τις υποδομές ούτως ώστε μετά την κρίση να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε την ανάπτυξη.
Ερ: Αυτό τι σημαίνει για τις τράπεζες;
Απ.: Σίγουρα το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο είναι σε πλεονεκτική θέση έναντι άλλων χωρών χάρη και στην εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας αλλά και του ίδιου του διοικητή της, ο οποίος συνέβαλε με τη σωστή και αυστηρή εποπτεία, η οποία δικαιώθηκε μέσα από τα γεγονότα.
Επομένως βρεθήκαμε με υγιείς ισολογισμούς και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα ξεπεράσουμε τα προβλήτα ευκολότερα έναντι άλλων χωρών.
Εκείνο βέβαια που σημειώνουμε είναι ότι στη χώρα μας, η κρίση ήρθε με χρονική υστέρηση. Και το άλλο είναι ότι στις άλλες χώρες η κρίση άρχισε από τις τράπεζες και επεκτάθηκε στην πραγματική οικονομία, ενώ σε εμάς ξεκίνησε από την οικονομία και ήρθε στο τραπεζικό σύστημα.
Περί ρευστότητας
Ερ: Οι τράπεζες τελικά έχουν ή δεν έχουν ρευστότητα;
Απ.: Οι τράπεζες έχουν ρευστότητα για να συντηρήσουν την υφιστάμενη κατάσταση. Το πρόβλημα με τη ρευστότητα στην Κύπρο είναι ότι είναι ακριβή.
Δεν είχαμε τη δυνατότητα να έχουμε διατραπεζική φθηνή ρευστότητα επειδή δεν αντλήσαμε έγκαιρα φθηνή ρευστότητα από το ευρωπαϊκό σύστημα – αν και ήταν πολύ θετική η τελευταία κίνηση του υπουργού Οικονομικών με την άντληση των τριετών χρεογράφων ύψους €3 δισ. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι δεν υπάρχει πλεονάζουσα ρευστότητα.
Από την άλλη βέβαια δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα ανέλαβαν μια πρωτοβουλία και άντλησαν πάρα πολύ ρευστότητα η οποία το 2009 άγγιξε το €1,7 δισ.
Από τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται ότι η Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα έχει καταθέσεις της τάξης των €12,5 δισ. και δάνεια γύρω στα €10 δισ. Έχει δηλαδή ένα μεγάλο πλεόνασμα το οποίο μάζεψε κυρίως τη χρονιά που πέρασε.
Για να μαζέψει όμως ρευστότητα έδωσε πιο ψηλά επιτόκια, έτσι δεν μας επέτρεψε να μειώσουμε περεταίρω τα καταθετικά επιτόκια. Υποχρεωθήκαμε να ακολουθήσουμε με απόσταση ασφαλείας αν και θα μπορούσαμε να μειώσουμε και περεταίρω τα επιτόκια.
Όπως γνωρίζετε τα ΣΠΙ δεν είναι υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας άρα έχουμε διαφορετικούς όρους ανταγωνισμού.
Ερ: Η κατάσταση στην Ελλάδα λέγεται ότι ενδεχομένως να επηρεάσει το κόστος δανεισμού των τραπεζών…
Απ.: Δεν νομίζω ότι η κατάσταση στην Ελλάδα θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τα επιτόκια στην Κύπρο. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η κυπριακή οικονομία είναι συνδεδεμένη κατά κύριο λόγω με τη Βρετανική οικονομία και κατά δεύτερο λόγω με την Ελληνική. Έχουμε βέβαια και τη ρωσική αγορά.
Από εκεί και πέρα μπορεί να επηρεαστούν τα επιτόκια από τη δημοσιονομική κατάσταση στην Ελλάδα, όχι όμως σημαντικά.
Ερ: Η τελευταία έκδοση των κυβερνητικών χρεογράφων γιατί δεν συνέβαλε στη μείωση των επιτοκίων;
Απ.: Η φθηνή ρευστότητα που αντλήσαμε από το ευρωσύστημα με ένα επιτόκιο 1% από την ΕΚΤ συν 0,90% η προμήθεια της κυβέρνησης – δηλαδή η ρευστότητα που θα διοχετευτεί στην κυπριακή αγορά θα είναι με ένα επιτόκιο 1,9%, - μας παρέχει το δικαίωμα να χαλαρώσουμε τα επιτόκια όσο μπορούμε προς τα κάτω.
Τούτο όμως για να γίνει θα πρέπει και τα ΣΠΙ να ακολουθήσουν τους ίδιους κανόνες.
Διότι αν οι τράπεζες ακολουθούν τις οδηγίες και κανόνες του κεντρικού τραπεζίτη ενώ τα ΣΠΙ ακολουθούν κάποιους άλλους κανόνες, που δίνει άλλο εποπτικό όργανο, δεν θα έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Πως θα μειωθούν τα επιτόκια όταν δεν ακολουθούμε όλοι τους ίδιους ομοιόμορφους κανόνες; Ουσιαστικά τα ΣΠΙ είναι εκτός ανταγωνισμού, άρα δεν μπορείς εύκολα να «παλέψεις το πράγμα».
Πιστωτική επέκταση
Ερ: Ζητάτε περισσότερη ρευστότητα αλλά η ζήτηση για τα δάνεια έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών. Πως βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα το 2010;
Απ.: Θεωρώ ότι και το 2010 όπως και το 2009 θα έχουμε μηδενική πιστωτική επέκταση. Με βάση τα στοιχεία της ΚΤ τα συνολικά δάνεια στο τέλος του 2008 ήταν €54,4 δισ. Το ποσό αυτό το 2009 έγινε €57,5 δισ., δηλαδή είχαμε περίπου μια αύξηση €3 δισ.
Τα €3 δισ. όμως θεωρούμε ότι είναι μηδενική επέκταση γιατί είναι στην ουσία οι τόκοι που πληρώνονται στα δάνεια.
Δεν φαίνεται στον ορίζοντα ότι το 2010 θα έχουμε περεταίρω ζήτηση σε δάνεια.
Ερ: Γιατί δεν είστε αισιόδοξος;
Απ.: Ο κατασκευαστικός τομέας, ο τουριστικός και οι υπηρεσίες στις οποίες στηρίζεται κατά κύριο λόγω η κυπριακή οικονομία φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα και το 2010.
Άρα οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες στους τρεις αυτούς άξονες οι οποίοι ακόμη χρειάζονται χρόνο για να επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς, αποκλείουν τη διατήρηση των υψηλών ρυθμών πιστωτικής επέκτασης που παρουσιάζονταν μέχρι το 2008.
Προβλέψεις και μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Ερ: Μιλήσατε για δυσκολίες αποπληρωμής. Βλέπετε τις επισφάλειες να αυξάνονται το 2010 σε σύγκριση με το 2009 ή να επικρατεί ο ίδιος ρυθμός αύξησης που ήταν αρκετά μεγάλος;
Απ.: Γενικά προσεγγίζοντας το θέμα, σίγουρα όταν διαπιστώνεις ότι όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία είσαι μέλος αντιμετωπίζουν προβλήματα τότε για λόγους πρόνοιας δημιουργείς καλές προβλέψεις για να αντιμετωπίσεις πιο εύκολα τις δυσκολίες που θα έρθουν, εάν έρθουν, εις βάρος της κερδοφορίας.
Όσον αφορά τη δική μας τράπεζα το χαρτοφυλάκιο μας είναι πάρα πολύ καλό και υγιές. Και αυτό οφείλεται στο ότι όταν δίναμε δάνεια ήμασταν προσεκτικοί γιατί ακολουθούσαμε τους κανόνες και τις καλές πολιτικές του Ομίλου.
Το χαρτοφυλάκιο μας μέχρι σήμερα είναι πάρα πολύ καλό λαμβάνοντας υπόψη ότι ο δείκτης καθυστερήσεων στις 31 Δεκεμβρίου 2009 ήταν 3,65%, όταν ο μέσος όρος του συστήματος είναι πάνω από το 7%.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δουλέψαμε by the book, ότι λέγανε τα βιβλία. Παράλληλα δράσαμε έγκαιρα και γρήγορα με την έναρξη της κρίσης. Πλησιάσαμε τους πελάτες προσπαθώντας να εισπράξουμε τις δόσεις. Η τακτική αυτή κοστίζει γιατί διαθέτουμε προσωπικό το οποίο ενημερώνει προληπτικά τον κάθε πελάτη πότε λήγει η δόση του κτλ, ωστόσο πιστεύω ότι όλη αυτή η ενεργοποίηση και οι προληπτικές κινήσεις που κάνουμε βοήθησαν ώστε σήμερα να εμφανίσουμε αυτά τα νούμερα.
Ερ: Ποια η εξάρτηση σας από πλευράς ποσοστού του δανειακού χαρτοφυλακίου στον τομέα των ακινήτων;
Απ.: Δεν είναι πολύ διαφορετική από των άλλων τραπεζών, αν υποθέσουμε πως με βάση τα στοιχεία της ΚΤ, οι χορηγήσεις στον ευρύτερο κατασκευαστικό τομέα αποτελούν το 39% περίπου του συνολικού χαρτοφυλακίου χορηγήσεων του τραπεζικού συστήματος. Επομένως, στον κατασκευαστικό τομέα δεν διαφέρουμε σε σχέση με το υπόλοιπο σύστημα. Οι αποκλίσεις είναι γύρω στις 3-4 μονάδες και οφείλονται κυρίως στον κλάδο της μεταποίησης, που δεν έχουμε στο χαρτοφυλάκιο μας.
Ίσως να είμαστε τυχεροί στο σημείο αυτό γιατί ήρθαμε στην Κύπρο όταν η μεταποίηση είχε ήδη παρουσιάσει κάμψη. Μη βάζοντας στο χαρτοφυλάκιο μας το ποσοστό που αναλογούσε στη μεταποίηση, στις συγκοινωνίες, στα ορυχεία και μεταλλεία – άλλα συνειδητά και άλλα από τύχη – είναι φυσιολογικό αφού είμαστε έξω στους 3-4 τομείς δραστηριοτήτων από τους 10, να αυξήσουμε τη συμμετοχή μας στους άλλους τομείς.
Ερ: Γιατί όμως είναι τόσο χαμηλός ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεδομένης της σχετικής ομοιότητας των χαρτοφυλακίων των τραπεζών όσο αφορά τη διασπορά τους;
Απ.: Η ερώτηση απαντάται μέσα από την ανάλυση του retail portfolio και των τομέων στους οποίους δόθηκαν οι πιστώσεις.
Στην Alpha Bank σε μεγάλο ποσοστό διατέθηκε σε στεγαστικά δάνεια ενώ στις άλλες τράπεζες σε αυτοκίνητα, καταναλωτικά, κάρτες, κτλ.
Το στεγαστικό μέχρι σήμερα ήταν πολύ ασφαλές και σίγουρο προϊόν, λαμβάνοντας υπόψη και τη συνεισφορά του πελάτη η οποία κυμαίνεται στο 20%.
Είναι πιο εύκολο να εισπράξεις μια ληξιπρόθεσμη οφειλή από ένα στεγαστικό δάνειο παρά από ένα καταναλωτικό. Και δεν εννοώ να ρευστοποιήσω το ακίνητο αλλά την κοινωνική διάσταση του ζητήματος.
Αν ένας ξένος έφερε χρήματα από τη Βρετανία, έβαλε το 20% συμμετοχής, πλήρωσε και κάποιες δόσεις και είπε στους φίλους του και στην οικογένεια του ότι πραγματοποίησε το όνειρο του να αποκτήσει μια εξοχική κατοικία, είναι πιο εύκολο να πληρώσει τη δόση παρά να πληρώσει σε ένα καταναλωτικό προϊόν που δεν γνωρίζει κανένας ότι το αγόρασε.
Ερ: Ποιο είναι το ύψος των προβλέψεων ως ποσοστό των ακάθαρτων δανείων;
Απ.: Για το 2009 έχουμε προβλέψεις 0,75%. Καλύψαμε τα πάντα και θεωρούμε ότι ξεκινάμε τη χρονιά με πάρα πολύ καλή βάση. Τα προπέρσινα προ προβλέψεων κέρδη ήταν €113 εκ., τα περσινά προ προβλέψεων κέρδη ήταν €107 εκ. Ουσιαστικά τα αποτελέσματα μας το 2009 είναι ίδια με το 2008.
Ανεβάσαμε το ποσοστό των προβλέψεων από 0,40% των ακάθαρτων δανείων το 2008 στο 0,75% το 2009.
Ερ: Δεν νομίζετε ότι είναι χαμηλό;
Απ.: Πράγματι ακούγεται χαμηλό όταν οι άλλοι δείχνουν 1,20% ή 1,30%.
Το ερώτημα όμως είναι αν έχεις και που να βάλεις αυτές τις προβλέψεις. Εμείς προς έκπληξη μας δεν έχουμε και θεωρούμε ότι καλύψαμε τα πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πρέπει να σας πω ότι τα αποτελέσματα μας απεικονίζουν 100% τις εργασίες μας στην Κύπρο.
Τώρα για το μέλλον, εάν κάποιο από το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων το φέρουμε να το γράψουμε στην Κύπρο για να βοηθήσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία σε πόρους, άλλο θέμα.
Αφού είμαστε φιλοξενούμενοι πρέπει να ικανοποιούμε ότι προβλέπει η εποπτική αρχή αλλά παράλληλα να συνεισφέρουμε στον τόπο.
Συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη, στην απασχόληση αλλά δεν θα ήταν και άσχημα αν μπορούσα ένα μέρος από το πολύ μεγάλο χαρτοφυλάκιο των ομολόγων να το γράψω στην Κυπριακή Δημοκρατία και τα έσοδα αντί να πηγαίνουν σε μια άλλη χώρα να ενισχύουν το υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου.
Αυτή τη στιγμή, όμως, δεν έχουμε μετοχές, δεν έχουμε επενδύσεις και δεν έχουμε ομόλογα.
Δεν μας ενδιαφέρουν τα μερίδια, πλέον
Ερ: Αυξάνετε σταδιακά το μερίδιο σας σε δάνεια και σε μικρότερο βαθμό σε καταθέσεις. Που φθάνουν οι φιλοδοξίες της Alpha Bank στην κυπριακή αγορά;
Απ.: Δεν αυξάνουμε πλέον το χαρτοφυλάκιο μας σε χρηματοδοτήσεις. Συνειδητά είχαμε φθάσει κοντά στο 13% και τώρα έχουμε υποχωρήσει, όχι γιατί χάνουμε πελάτες, αλλά μέσα από τις αποπληρωμές των δανείων στο 12%.
Δεν μας αφορούν πλέον τα μερίδια, δεν τα κυνηγάμε. Αυτή τη στιγμή θέλουμε να φέρουμε σε μια καλή ισορροπία τις χορηγήσεις με τις καταθέσεις, να περάσει η κρίση και να είμαστε δυνατοί και υγιείς να ξανατρέξουμε όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Συνειδητά επαναλαμβάνω αφήνουμε τις αποπληρωμές χωρίς να τις αναπληρώνουμε.
Άλλο είναι να δίνεις δάνεια για να στηρίξεις μια νέα σκέψη, ένα νέο όραμα - αυτά τα δίνουμε και τα θέλουμε – και άλλο είναι να δίνεις δάνεια για να καλύψεις λάθη του παρελθόντος που έγιναν με άλλες τράπεζες.
Ερ: Είχατε φυσικά μια σημαντική επιτάχυνση των πιστώσεων τα δύο προηγούμενα χρόνια…
Απ.: Ναι, διότι το περιβάλλον ήταν υγιές και το επέτρεπε. Όσο οι συνθήκες το επέτρεπαν τρέξαμε καλά και το χαιρόμαστε και ευχαριστούμε το προσωπικό μας για την καλή συνεργασία. Ήταν φυσιολογικό να μεγαλώσουμε διότι όταν έχεις τη δύναμη της γνώσης, της νεανικότητας και της κατάρτισης, δεν επιτρέπεται να μένεις πίσω.
Ερ: Θα το θέσουμε διαφορετικά: Σε τι θα διαφέρει η Alpha του 2015 από αυτή του 2010;
Απ.: Το θέμα είναι από σήμερα να δημιουργήσουμε τέτοιες θέσεις ανελίξεως και ευκαιρίας που να μπορούμε να ανανεώνουμε την τράπεζα για να έχουμε εκείνες τις δυνάμεις που χρειάζονται.
Ερ: Και σε επίπεδο επιχειρηματικό, δηλαδή της παρουσίας της Alpha Bank στον τραπεζικό τομέα;
Απ.: Δεν θα ήθελα να διαφέρει σε ανθρώπινο δυναμικό, σε νέες ιδέες αλλά και στη σοφία του Ομίλου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι Alpha Bank ιδρύθηκε το 1876, άρα φέρει μαζί της μια σοφία από 4 γενιές τραπεζιτών. Αν βάλουμε αυτή τη σοφία και την εμπειρία του Ομίλου και τη συνδυάσουμε με το νέο προσωπικό μας σε ηλικία δεν πιστεύω ότι το 2015 θα διαφέρει η τράπεζα. Απεναντίας θα είναι πολύ καλύτερη.
Τα διπλά «καπέλα» των Κυπρίων
Ερ: Είσαστε η μεγαλύτερη ελληνική τράπεζα στην Κύπρο. Ποιες οι μεγαλύτερες προκλήσεις για μια ελληνική τράπεζα στο νησί;
Απ.: Η Κύπρος είναι μικρός χώρος – όλοι κι όλοι 770 χιλ., με 310 χιλ. ενεργούς φορολογικούς πολίτες – οι οποίοι λίγο πολύ είναι γνωστοί μεταξύ τους.
Η κυπριακή τραπεζική αγορά δεν κρύβω ότι είναι από τις πλέον δύσκολες λόγω ακριβώς αυτού του μικρού μεγέθους της.
Οι ίδιοι άνθρωποι έχουν πολλαπλούς ρόλους επομένως εκείνος που μπαίνει σε αυτή την αγορά πρέπει να καταλάβει την κουλτούρα, τις συνήθειες, την αξιοπρέπεια του Κυπρίου, να σεβαστεί τη μόρφωση και την εξωστρέφεια του. Πρέπει επίσης να σεβαστεί το ότι είναι πολυταξιδεμένος, διότι εάν δεν καταλάβεις τα χαρακτηριστικά του δεν μπορείς να εισχωρήσεις στην κυπριακή αγορά.
Εμένα με βοήθησε γιατί είμαι Κύπριος παρά το ότι εργάστηκα πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Αν τα κάνεις όλα αυτά και εμπιστευτείς τον Κύπριο πιστεύω ότι μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα και ήταν αυτό που κάναμε ως Alpha Bank.
Ερ: Τι εννοείτε όταν λέτε ότι έχουν πολλαπλούς ρόλους οι Κύπριοι;
Απ.: Μέλη της ίδιας οικογένειας έχουν επιχειρήσεις, συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια κρατικών και ημικρατικών οργανισμών, παίζουν ρόλο στην κοινωνία, στην πολιτική, κτλ. Μπορεί να μην είναι οι ίδιοι αλλά να είναι μέλη της οικογένειας τους. Βέβαια δεν είναι κακό. Σε όλα τα μέρη του κόσμου γίνεται αυτό.
Ερ: Υπάρχουν τρόποι βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου;
Απ.: Δεν το νομίζω διότι η κρατική μηχανή της Κύπρου δουλεύει πολύ καλά. Η Κύπρος θεωρώ ότι είναι καλά οργανωμένο κράτος και λειτουργεί πάρα πολύ καλά σε σύγκριση με ξένα κράτη.
Μπορεί να παρατηρείται κατά καιρούς το φαινόμενο να ξεφεύγει κάποιος από τους κανόνες αλλά αυτά τα φαινόμενα είναι παροδικά και ελεγχόμενα.
Ερ: Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές συγκέντρωσης στον τραπεζικό κλάδο τα επόμενα χρόνια;
Απ.: Ακούγονται διάφορα. Ενδεχομένως να γίνει κάτι, δεν είναι όμως κατ’ ανάγκη κακό. Αντίθετα ίσως να είναι προς όφελος του συστήματος.
Της Ηρώς Ευθυμίου
Επιμ.: αε
Μακροοικονομικό περιβάλλον
Ερ: Το 2009 ήταν δύσκολο για σχεδόν όλους. Εκτιμάτε ότι τα χείριστα πέρασαν;
Απ.: Παρόλο που υπάρχουν σταθερά σημάδια ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία, στην Κύπρο η οικονομική δραστηριότητα έχει φτάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα επιδεικνύοντας στην καλύτερη περίπτωση μηδενικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η αρνητική οικονομική συγκυρία έχει πλήξει κυρίως τους παραδοσιακούς τομείς της μεταποίησης, των κατασκευών και του τουρισμού οι οποίοι εξακολουθούν να βρίσκονται σε ύφεση. Το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και τα αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας έχουν επηρεάσει αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση και ως εκ τούτου την εγχώρια ζήτηση.
Το θέμα είναι ότι η επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών περιορίζει τις δυνατότητες και το οπλοστάσιο της κυβέρνησης για έμπρακτη συμβολή με μέτρα άμεσης στήριξης της οικονομίας.
Επιβάλλεται η διαμόρφωση μιας στοχευόμενης μακροοικονομικής πολιτικής που θα συμβάλει στην έξοδο της οικονομίας μας από την κρίση και θα θέτει τα θεμέλια μιας μακροπρόθεσμης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Ερ: Για τις τράπεζες πέρασαν τα δύσκολα;
Απ.: Όσον αφορά τις τράπεζες πρέπει προετοιμαστούμε διότι εκτιμάται πως θα δημιουργηθούν δυσκολίες αποπληρωμής τόσο στα καταναλωτικά όσο και στα στεγαστικά δάνεια.
Θα πρέπει να νοικοκυρευτούμε και να προετοιμάσουμε τις υποδομές ούτως ώστε μετά την κρίση να μπορέσουμε να ακολουθήσουμε την ανάπτυξη.
Ερ: Αυτό τι σημαίνει για τις τράπεζες;
Απ.: Σίγουρα το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο είναι σε πλεονεκτική θέση έναντι άλλων χωρών χάρη και στην εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας αλλά και του ίδιου του διοικητή της, ο οποίος συνέβαλε με τη σωστή και αυστηρή εποπτεία, η οποία δικαιώθηκε μέσα από τα γεγονότα.
Επομένως βρεθήκαμε με υγιείς ισολογισμούς και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι θα ξεπεράσουμε τα προβλήτα ευκολότερα έναντι άλλων χωρών.
Εκείνο βέβαια που σημειώνουμε είναι ότι στη χώρα μας, η κρίση ήρθε με χρονική υστέρηση. Και το άλλο είναι ότι στις άλλες χώρες η κρίση άρχισε από τις τράπεζες και επεκτάθηκε στην πραγματική οικονομία, ενώ σε εμάς ξεκίνησε από την οικονομία και ήρθε στο τραπεζικό σύστημα.
Περί ρευστότητας
Ερ: Οι τράπεζες τελικά έχουν ή δεν έχουν ρευστότητα;
Απ.: Οι τράπεζες έχουν ρευστότητα για να συντηρήσουν την υφιστάμενη κατάσταση. Το πρόβλημα με τη ρευστότητα στην Κύπρο είναι ότι είναι ακριβή.
Δεν είχαμε τη δυνατότητα να έχουμε διατραπεζική φθηνή ρευστότητα επειδή δεν αντλήσαμε έγκαιρα φθηνή ρευστότητα από το ευρωπαϊκό σύστημα – αν και ήταν πολύ θετική η τελευταία κίνηση του υπουργού Οικονομικών με την άντληση των τριετών χρεογράφων ύψους €3 δισ. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι δεν υπάρχει πλεονάζουσα ρευστότητα.
Από την άλλη βέβαια δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει ότι τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα ανέλαβαν μια πρωτοβουλία και άντλησαν πάρα πολύ ρευστότητα η οποία το 2009 άγγιξε το €1,7 δισ.
Από τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται ότι η Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα έχει καταθέσεις της τάξης των €12,5 δισ. και δάνεια γύρω στα €10 δισ. Έχει δηλαδή ένα μεγάλο πλεόνασμα το οποίο μάζεψε κυρίως τη χρονιά που πέρασε.
Για να μαζέψει όμως ρευστότητα έδωσε πιο ψηλά επιτόκια, έτσι δεν μας επέτρεψε να μειώσουμε περεταίρω τα καταθετικά επιτόκια. Υποχρεωθήκαμε να ακολουθήσουμε με απόσταση ασφαλείας αν και θα μπορούσαμε να μειώσουμε και περεταίρω τα επιτόκια.
Όπως γνωρίζετε τα ΣΠΙ δεν είναι υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας άρα έχουμε διαφορετικούς όρους ανταγωνισμού.
Ερ: Η κατάσταση στην Ελλάδα λέγεται ότι ενδεχομένως να επηρεάσει το κόστος δανεισμού των τραπεζών…
Απ.: Δεν νομίζω ότι η κατάσταση στην Ελλάδα θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τα επιτόκια στην Κύπρο. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η κυπριακή οικονομία είναι συνδεδεμένη κατά κύριο λόγω με τη Βρετανική οικονομία και κατά δεύτερο λόγω με την Ελληνική. Έχουμε βέβαια και τη ρωσική αγορά.
Από εκεί και πέρα μπορεί να επηρεαστούν τα επιτόκια από τη δημοσιονομική κατάσταση στην Ελλάδα, όχι όμως σημαντικά.
Ερ: Η τελευταία έκδοση των κυβερνητικών χρεογράφων γιατί δεν συνέβαλε στη μείωση των επιτοκίων;
Απ.: Η φθηνή ρευστότητα που αντλήσαμε από το ευρωσύστημα με ένα επιτόκιο 1% από την ΕΚΤ συν 0,90% η προμήθεια της κυβέρνησης – δηλαδή η ρευστότητα που θα διοχετευτεί στην κυπριακή αγορά θα είναι με ένα επιτόκιο 1,9%, - μας παρέχει το δικαίωμα να χαλαρώσουμε τα επιτόκια όσο μπορούμε προς τα κάτω.
Τούτο όμως για να γίνει θα πρέπει και τα ΣΠΙ να ακολουθήσουν τους ίδιους κανόνες.
Διότι αν οι τράπεζες ακολουθούν τις οδηγίες και κανόνες του κεντρικού τραπεζίτη ενώ τα ΣΠΙ ακολουθούν κάποιους άλλους κανόνες, που δίνει άλλο εποπτικό όργανο, δεν θα έχουμε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Πως θα μειωθούν τα επιτόκια όταν δεν ακολουθούμε όλοι τους ίδιους ομοιόμορφους κανόνες; Ουσιαστικά τα ΣΠΙ είναι εκτός ανταγωνισμού, άρα δεν μπορείς εύκολα να «παλέψεις το πράγμα».
Πιστωτική επέκταση
Ερ: Ζητάτε περισσότερη ρευστότητα αλλά η ζήτηση για τα δάνεια έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων ετών. Πως βλέπετε να εξελίσσονται τα πράγματα το 2010;
Απ.: Θεωρώ ότι και το 2010 όπως και το 2009 θα έχουμε μηδενική πιστωτική επέκταση. Με βάση τα στοιχεία της ΚΤ τα συνολικά δάνεια στο τέλος του 2008 ήταν €54,4 δισ. Το ποσό αυτό το 2009 έγινε €57,5 δισ., δηλαδή είχαμε περίπου μια αύξηση €3 δισ.
Τα €3 δισ. όμως θεωρούμε ότι είναι μηδενική επέκταση γιατί είναι στην ουσία οι τόκοι που πληρώνονται στα δάνεια.
Δεν φαίνεται στον ορίζοντα ότι το 2010 θα έχουμε περεταίρω ζήτηση σε δάνεια.
Ερ: Γιατί δεν είστε αισιόδοξος;
Απ.: Ο κατασκευαστικός τομέας, ο τουριστικός και οι υπηρεσίες στις οποίες στηρίζεται κατά κύριο λόγω η κυπριακή οικονομία φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα και το 2010.
Άρα οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες στους τρεις αυτούς άξονες οι οποίοι ακόμη χρειάζονται χρόνο για να επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς, αποκλείουν τη διατήρηση των υψηλών ρυθμών πιστωτικής επέκτασης που παρουσιάζονταν μέχρι το 2008.
Προβλέψεις και μη εξυπηρετούμενα δάνεια
Ερ: Μιλήσατε για δυσκολίες αποπληρωμής. Βλέπετε τις επισφάλειες να αυξάνονται το 2010 σε σύγκριση με το 2009 ή να επικρατεί ο ίδιος ρυθμός αύξησης που ήταν αρκετά μεγάλος;
Απ.: Γενικά προσεγγίζοντας το θέμα, σίγουρα όταν διαπιστώνεις ότι όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία είσαι μέλος αντιμετωπίζουν προβλήματα τότε για λόγους πρόνοιας δημιουργείς καλές προβλέψεις για να αντιμετωπίσεις πιο εύκολα τις δυσκολίες που θα έρθουν, εάν έρθουν, εις βάρος της κερδοφορίας.
Όσον αφορά τη δική μας τράπεζα το χαρτοφυλάκιο μας είναι πάρα πολύ καλό και υγιές. Και αυτό οφείλεται στο ότι όταν δίναμε δάνεια ήμασταν προσεκτικοί γιατί ακολουθούσαμε τους κανόνες και τις καλές πολιτικές του Ομίλου.
Το χαρτοφυλάκιο μας μέχρι σήμερα είναι πάρα πολύ καλό λαμβάνοντας υπόψη ότι ο δείκτης καθυστερήσεων στις 31 Δεκεμβρίου 2009 ήταν 3,65%, όταν ο μέσος όρος του συστήματος είναι πάνω από το 7%.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι δουλέψαμε by the book, ότι λέγανε τα βιβλία. Παράλληλα δράσαμε έγκαιρα και γρήγορα με την έναρξη της κρίσης. Πλησιάσαμε τους πελάτες προσπαθώντας να εισπράξουμε τις δόσεις. Η τακτική αυτή κοστίζει γιατί διαθέτουμε προσωπικό το οποίο ενημερώνει προληπτικά τον κάθε πελάτη πότε λήγει η δόση του κτλ, ωστόσο πιστεύω ότι όλη αυτή η ενεργοποίηση και οι προληπτικές κινήσεις που κάνουμε βοήθησαν ώστε σήμερα να εμφανίσουμε αυτά τα νούμερα.
Ερ: Ποια η εξάρτηση σας από πλευράς ποσοστού του δανειακού χαρτοφυλακίου στον τομέα των ακινήτων;
Απ.: Δεν είναι πολύ διαφορετική από των άλλων τραπεζών, αν υποθέσουμε πως με βάση τα στοιχεία της ΚΤ, οι χορηγήσεις στον ευρύτερο κατασκευαστικό τομέα αποτελούν το 39% περίπου του συνολικού χαρτοφυλακίου χορηγήσεων του τραπεζικού συστήματος. Επομένως, στον κατασκευαστικό τομέα δεν διαφέρουμε σε σχέση με το υπόλοιπο σύστημα. Οι αποκλίσεις είναι γύρω στις 3-4 μονάδες και οφείλονται κυρίως στον κλάδο της μεταποίησης, που δεν έχουμε στο χαρτοφυλάκιο μας.
Ίσως να είμαστε τυχεροί στο σημείο αυτό γιατί ήρθαμε στην Κύπρο όταν η μεταποίηση είχε ήδη παρουσιάσει κάμψη. Μη βάζοντας στο χαρτοφυλάκιο μας το ποσοστό που αναλογούσε στη μεταποίηση, στις συγκοινωνίες, στα ορυχεία και μεταλλεία – άλλα συνειδητά και άλλα από τύχη – είναι φυσιολογικό αφού είμαστε έξω στους 3-4 τομείς δραστηριοτήτων από τους 10, να αυξήσουμε τη συμμετοχή μας στους άλλους τομείς.
Ερ: Γιατί όμως είναι τόσο χαμηλός ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δεδομένης της σχετικής ομοιότητας των χαρτοφυλακίων των τραπεζών όσο αφορά τη διασπορά τους;
Απ.: Η ερώτηση απαντάται μέσα από την ανάλυση του retail portfolio και των τομέων στους οποίους δόθηκαν οι πιστώσεις.
Στην Alpha Bank σε μεγάλο ποσοστό διατέθηκε σε στεγαστικά δάνεια ενώ στις άλλες τράπεζες σε αυτοκίνητα, καταναλωτικά, κάρτες, κτλ.
Το στεγαστικό μέχρι σήμερα ήταν πολύ ασφαλές και σίγουρο προϊόν, λαμβάνοντας υπόψη και τη συνεισφορά του πελάτη η οποία κυμαίνεται στο 20%.
Είναι πιο εύκολο να εισπράξεις μια ληξιπρόθεσμη οφειλή από ένα στεγαστικό δάνειο παρά από ένα καταναλωτικό. Και δεν εννοώ να ρευστοποιήσω το ακίνητο αλλά την κοινωνική διάσταση του ζητήματος.
Αν ένας ξένος έφερε χρήματα από τη Βρετανία, έβαλε το 20% συμμετοχής, πλήρωσε και κάποιες δόσεις και είπε στους φίλους του και στην οικογένεια του ότι πραγματοποίησε το όνειρο του να αποκτήσει μια εξοχική κατοικία, είναι πιο εύκολο να πληρώσει τη δόση παρά να πληρώσει σε ένα καταναλωτικό προϊόν που δεν γνωρίζει κανένας ότι το αγόρασε.
Ερ: Ποιο είναι το ύψος των προβλέψεων ως ποσοστό των ακάθαρτων δανείων;
Απ.: Για το 2009 έχουμε προβλέψεις 0,75%. Καλύψαμε τα πάντα και θεωρούμε ότι ξεκινάμε τη χρονιά με πάρα πολύ καλή βάση. Τα προπέρσινα προ προβλέψεων κέρδη ήταν €113 εκ., τα περσινά προ προβλέψεων κέρδη ήταν €107 εκ. Ουσιαστικά τα αποτελέσματα μας το 2009 είναι ίδια με το 2008.
Ανεβάσαμε το ποσοστό των προβλέψεων από 0,40% των ακάθαρτων δανείων το 2008 στο 0,75% το 2009.
Ερ: Δεν νομίζετε ότι είναι χαμηλό;
Απ.: Πράγματι ακούγεται χαμηλό όταν οι άλλοι δείχνουν 1,20% ή 1,30%.
Το ερώτημα όμως είναι αν έχεις και που να βάλεις αυτές τις προβλέψεις. Εμείς προς έκπληξη μας δεν έχουμε και θεωρούμε ότι καλύψαμε τα πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πρέπει να σας πω ότι τα αποτελέσματα μας απεικονίζουν 100% τις εργασίες μας στην Κύπρο.
Τώρα για το μέλλον, εάν κάποιο από το χαρτοφυλάκιο των ομολόγων το φέρουμε να το γράψουμε στην Κύπρο για να βοηθήσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία σε πόρους, άλλο θέμα.
Αφού είμαστε φιλοξενούμενοι πρέπει να ικανοποιούμε ότι προβλέπει η εποπτική αρχή αλλά παράλληλα να συνεισφέρουμε στον τόπο.
Συνεισφέρουμε στην ανάπτυξη, στην απασχόληση αλλά δεν θα ήταν και άσχημα αν μπορούσα ένα μέρος από το πολύ μεγάλο χαρτοφυλάκιο των ομολόγων να το γράψω στην Κυπριακή Δημοκρατία και τα έσοδα αντί να πηγαίνουν σε μια άλλη χώρα να ενισχύουν το υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου.
Αυτή τη στιγμή, όμως, δεν έχουμε μετοχές, δεν έχουμε επενδύσεις και δεν έχουμε ομόλογα.
Δεν μας ενδιαφέρουν τα μερίδια, πλέον
Ερ: Αυξάνετε σταδιακά το μερίδιο σας σε δάνεια και σε μικρότερο βαθμό σε καταθέσεις. Που φθάνουν οι φιλοδοξίες της Alpha Bank στην κυπριακή αγορά;
Απ.: Δεν αυξάνουμε πλέον το χαρτοφυλάκιο μας σε χρηματοδοτήσεις. Συνειδητά είχαμε φθάσει κοντά στο 13% και τώρα έχουμε υποχωρήσει, όχι γιατί χάνουμε πελάτες, αλλά μέσα από τις αποπληρωμές των δανείων στο 12%.
Δεν μας αφορούν πλέον τα μερίδια, δεν τα κυνηγάμε. Αυτή τη στιγμή θέλουμε να φέρουμε σε μια καλή ισορροπία τις χορηγήσεις με τις καταθέσεις, να περάσει η κρίση και να είμαστε δυνατοί και υγιείς να ξανατρέξουμε όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Συνειδητά επαναλαμβάνω αφήνουμε τις αποπληρωμές χωρίς να τις αναπληρώνουμε.
Άλλο είναι να δίνεις δάνεια για να στηρίξεις μια νέα σκέψη, ένα νέο όραμα - αυτά τα δίνουμε και τα θέλουμε – και άλλο είναι να δίνεις δάνεια για να καλύψεις λάθη του παρελθόντος που έγιναν με άλλες τράπεζες.
Ερ: Είχατε φυσικά μια σημαντική επιτάχυνση των πιστώσεων τα δύο προηγούμενα χρόνια…
Απ.: Ναι, διότι το περιβάλλον ήταν υγιές και το επέτρεπε. Όσο οι συνθήκες το επέτρεπαν τρέξαμε καλά και το χαιρόμαστε και ευχαριστούμε το προσωπικό μας για την καλή συνεργασία. Ήταν φυσιολογικό να μεγαλώσουμε διότι όταν έχεις τη δύναμη της γνώσης, της νεανικότητας και της κατάρτισης, δεν επιτρέπεται να μένεις πίσω.
Ερ: Θα το θέσουμε διαφορετικά: Σε τι θα διαφέρει η Alpha του 2015 από αυτή του 2010;
Απ.: Το θέμα είναι από σήμερα να δημιουργήσουμε τέτοιες θέσεις ανελίξεως και ευκαιρίας που να μπορούμε να ανανεώνουμε την τράπεζα για να έχουμε εκείνες τις δυνάμεις που χρειάζονται.
Ερ: Και σε επίπεδο επιχειρηματικό, δηλαδή της παρουσίας της Alpha Bank στον τραπεζικό τομέα;
Απ.: Δεν θα ήθελα να διαφέρει σε ανθρώπινο δυναμικό, σε νέες ιδέες αλλά και στη σοφία του Ομίλου, γιατί δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι Alpha Bank ιδρύθηκε το 1876, άρα φέρει μαζί της μια σοφία από 4 γενιές τραπεζιτών. Αν βάλουμε αυτή τη σοφία και την εμπειρία του Ομίλου και τη συνδυάσουμε με το νέο προσωπικό μας σε ηλικία δεν πιστεύω ότι το 2015 θα διαφέρει η τράπεζα. Απεναντίας θα είναι πολύ καλύτερη.
Τα διπλά «καπέλα» των Κυπρίων
Ερ: Είσαστε η μεγαλύτερη ελληνική τράπεζα στην Κύπρο. Ποιες οι μεγαλύτερες προκλήσεις για μια ελληνική τράπεζα στο νησί;
Απ.: Η Κύπρος είναι μικρός χώρος – όλοι κι όλοι 770 χιλ., με 310 χιλ. ενεργούς φορολογικούς πολίτες – οι οποίοι λίγο πολύ είναι γνωστοί μεταξύ τους.
Η κυπριακή τραπεζική αγορά δεν κρύβω ότι είναι από τις πλέον δύσκολες λόγω ακριβώς αυτού του μικρού μεγέθους της.
Οι ίδιοι άνθρωποι έχουν πολλαπλούς ρόλους επομένως εκείνος που μπαίνει σε αυτή την αγορά πρέπει να καταλάβει την κουλτούρα, τις συνήθειες, την αξιοπρέπεια του Κυπρίου, να σεβαστεί τη μόρφωση και την εξωστρέφεια του. Πρέπει επίσης να σεβαστεί το ότι είναι πολυταξιδεμένος, διότι εάν δεν καταλάβεις τα χαρακτηριστικά του δεν μπορείς να εισχωρήσεις στην κυπριακή αγορά.
Εμένα με βοήθησε γιατί είμαι Κύπριος παρά το ότι εργάστηκα πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Αν τα κάνεις όλα αυτά και εμπιστευτείς τον Κύπριο πιστεύω ότι μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα και ήταν αυτό που κάναμε ως Alpha Bank.
Ερ: Τι εννοείτε όταν λέτε ότι έχουν πολλαπλούς ρόλους οι Κύπριοι;
Απ.: Μέλη της ίδιας οικογένειας έχουν επιχειρήσεις, συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια κρατικών και ημικρατικών οργανισμών, παίζουν ρόλο στην κοινωνία, στην πολιτική, κτλ. Μπορεί να μην είναι οι ίδιοι αλλά να είναι μέλη της οικογένειας τους. Βέβαια δεν είναι κακό. Σε όλα τα μέρη του κόσμου γίνεται αυτό.
Ερ: Υπάρχουν τρόποι βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου;
Απ.: Δεν το νομίζω διότι η κρατική μηχανή της Κύπρου δουλεύει πολύ καλά. Η Κύπρος θεωρώ ότι είναι καλά οργανωμένο κράτος και λειτουργεί πάρα πολύ καλά σε σύγκριση με ξένα κράτη.
Μπορεί να παρατηρείται κατά καιρούς το φαινόμενο να ξεφεύγει κάποιος από τους κανόνες αλλά αυτά τα φαινόμενα είναι παροδικά και ελεγχόμενα.
Ερ: Βλέπετε να υπάρχουν προοπτικές συγκέντρωσης στον τραπεζικό κλάδο τα επόμενα χρόνια;
Απ.: Ακούγονται διάφορα. Ενδεχομένως να γίνει κάτι, δεν είναι όμως κατ’ ανάγκη κακό. Αντίθετα ίσως να είναι προς όφελος του συστήματος.
Ειδήσεις Σχετικών Θεμάτων
