You are here

Άνθρακας ο «θησαυρός» Freshfields

14/11/2018 06:50

Άνθρακας για όσους υποκίνησαν το ζήτημα της Freshfields αποδεικνύεται το όλο θέμα καθώς ο γενικός εισαγγελέας δεν εντοπίζει ούτε καν αστικά – πόσο μάλλον ποινικά – αδικήματα στον χειρισμό της υπόθεσης από τους αρμόδιους αξιωματούχους, παρά την συνταγματική εκτροπή που συνεπάγεται η παράβλεψη της υπηρεσίας του στη διαδικασία διαπραγμάτευσης με τον ξένο νομικό οίκο.

Το θέμα προέκυψε μετά από επίμονες προσπάθειες της ελεγκτικής υπηρεσίας να στοιχειοθετήσει παρανομίες στη φετινή πληρωμή περίπου €1 εκ. για συμβουλευτικές υπηρεσίες στον νομικό οίκο Freshfields, για την περίπτωση της πώλησης του Συνεργατισμού.

Με βάση την πάγια πρακτική που εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια η ελεγκτική υπηρεσία, παρέπεμψε τον φάκελο της υπόθεσης στη νομική υπηρεσία, ζητώντας να ερευνηθούν ποινικά αδικήματα.

Ο γενικός εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης αφήνει σαφείς αιχμές για τους χειρισμούς του υπουργείου οικονομικών και του υπουργού οικονομικών Χάρη Γεωργιάδη, στο θέμα της απευθείας ανάθεσης σύμβασης παροχής νομικών υπηρεσιών στον νομικό οίκο Freshfields, χωρίς ωστόσο να βρίσκει σημεία που θα στοιχειοθετούσαν υπόθεση ποινικών ή αστικών αδικημάτων.

Στη γνωμάτευσή του για το θέμα, ο γενικός εισαγγελέας εντοπίζει εκτροπή από την συντεταγμένη διαδικασία αλλά, επισημαίνει ότι οι διαπιστώσεις του και οι αποφάσεις που λήφθηκαν για το εν λόγω ζήτημα, δεν επισύρουν επιπτώσεις ή κυρώσεις.

Ο κ. Κληρίδης επισημαίνει ότι κάποιες θεσμοθετημένες διαδικασίες οι οποίες εδράζονται σε ρητές συνταγματικές διατάξεις θα πρέπει απαραίτητα ν’ ακολουθούνται από εκείνους στους οποίους απευθύνονται.

Επίσης, τονίζει ότι η παρέκκλιση από αυτές ενέχει σοβαρούς κινδύνους, καθιστώντας νομικά ευάλωτες τις όποιες αποφάσεις λαμβάνονται και δημιουργώντας αχρείαστα ρήγματα στις σχέσεις μεταξύ των συντεταγμένων οργάνων της πολιτείας.

Δεν συμμορφώθηκε το υπουργείο οικονομικών

Σύμφωνα με την ανάλυση των γεγονότων και των στοιχείων στην οποία προβαίνει ο γενικός εισαγγελέας, καταδεικνύεται ότι δεν ζητήθηκε και δεν αναμενόταν η έγκριση του πριν το υπουργείο προχωρήσει σε πρόταση προς το υπουργικό συμβούλιο για απευθείας ανάθεση της σύμβασης.

Επίσης, προκύπτει πως αν και θα έπρεπε, ο υπουργός οικονομικών δεν συμμορφώθηκε με τις πρόνοιες απόφασης του υπουργικού συμβουλίου του 2015, αναφορικά με την ανάγκη λήψης της έγκρισης του γενικού εισαγγελέα και της θέσης του γενικού λογιστηρίου, πριν προχωρήσει οποιαδήποτε σύμβαση νομικών υπηρεσιών.

«Η απόφαση εκείνη δεν άφηνε κανένα περιθώριο αμφιβολίας και κανένα παράθυρο τυχόν εξαίρεσης της συγκεκριμένης αγοράς υπηρεσιών. Επρόκειτο για αγορά νομικών υπηρεσιών από το υπουργείο, οπότε θα έπρεπε πρώτα να εξασφαλίζετο η έγκριση του γενικού εισαγγελέα και μετά να υποβάλλετο σχετική πρόταση στο υπουργικό επισυνάπτοντας την έγκριση και τις θέσεις ή απόψεις του γενικού λογιστηρίου», αναφέρει.

Προστίθεται ότι η ενέργεια του υπουργείου να αποταθεί απευθείας στο υπουργικό αποσκοπούσε σε ένα και μόνο σκοπό, να πετύχει εξαίρεση της συγκεκριμένης περίπτωσης από τις πρόνοιες του νόμου για να προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση σε νομικό οίκο της δικής του επιλογής.

Ο κ. Κληρίδης χαρακτηρίζει αβάσιμη και άνευ νομικής σημασίας τη θέση του υπουργού οικονομικών ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν εφαρμόζετο η απόφαση του υπουργικού λόγω του ότι το κόστος της σύμβασης θα επιβάρυνε τη ΣΚΤ.

Επισημαίνει ότι βασική αρχή του εταιρικού δικαίου είναι πως οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης έχουν ξεχωριστή νομική οντότητα από τους μετόχους ή τους διευθυντές τους και πως κανένας μέτοχος από μόνος του έχει δικαίωμα ν’ αποφασίζει μέτρα τα οποία θα λάβει η εταιρεία ή να λαμβάνει μέτρα εκ μέρους της.

«Εδώ δεν είναι η εταιρεία, δηλαδή η ΣΚΤ που αποφάσισε να αγοράσει νομικές υπηρεσίες και συμβουλές για τη συμφωνία με την Ελληνική. Εδώ την απόφαση την πήρε το υπουργείο οικονομικών και την ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο, δηλαδή το κράτος», αναφέρει ο εισαγγελέας και διερωτάται προς τι να διορίζονταν οι Freshfields ως πρόσθετος οίκος για τη ΣΚΤ εφόσον ήδη ενεργούσε ο οίκος Shearman & Sterling.

«Είναι επομένως πιστεύω ξεκάθαρο ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση μίσθωσης νομικών υπηρεσιών θα έπρεπε να εφαρμοστούν και δεν εφαρμόστηκαν οι πρόνοιες της απόφασης του υπουργικού οι οποίες βασίζονται σε συνταγματικές διατάξεις και είναι επίσης ξεκάθαρο ότι δεν υπήρξε συμμόρφωση προς αυτές τις πρόνοιες ή διατάξεις».

Το κατά πόσο ορθά ή λανθασμένα εγκρίθηκε η πρόταση του υπουργικού για εξαίρεση της σύμβασης από τις πρόνοιες της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων και απευθείας ανάθεση της σύμβασης στον οίκο, σε καμιά περίπτωση δεν επηρεάζει το γεγονός ότι η απόφαση για διορισμό νομικού οίκου πάσχει, επειδή δεν ακολουθήθηκαν οι πρόνοιες προηγούμενης απόφασης του υπουργικού συμβουλίου και δεν λήφθηκε η έγκριση του γενικού εισαγγελέα, ούτε ενημερώθηκε το γενικό λογιστήριο, σύμφωνα με τον εισαγγελέα.

Δεν διερευνήθηκαν εναλλακτικές επιλογές

Σχολιάζοντας το επιχείρημα του υπουργικού συμβουλίου ότι η εξαίρεση έγινε διότι τα ουσιώδη συμφέροντα της Δημοκρατίας δεν μπορούσαν να διασφαλιστούν με λιγότερο δραστικά μέτρα, ο γενικός εισαγγελέας αναφέρει πως ελλείπει οποιαδήποτε αιτιολογία για το επιχείρημα και πως δεν είναι γνωστό εάν εξετάστηκαν οποιαδήποτε εναλλακτικά μέτρα.

Η ελλιπής τεκμηρίωση και στοιχειοθέτηση, ενδεχομένως να θεωρηθεί και ως παράβαση των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας σύμφωνα με ευρωπαϊκή οδηγία και θα μπορούσε να εγερθεί ενώπιον δικαστηρίου στο πλαίσιο διοικητικής πράξης όπου αυτή παράγει έννομα αποτελέσματα, σημειώνει ο κ. Κληρίδης.

Συμφωνεί με τον γενικό ελεγκτή ότι το γεγονός πως οι υπηρεσίες θα έπρεπε να παρασχεθούν άμεσα, μπορεί μεν να συνιστούσε καλό λόγο για τη μη προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, αλλά δεν συνιστούσε λόγο για την κατ’ ανάγκη απευθείας ανάθεση.

Θα μπορούσε, σημειώνει, να ακολουθηθεί μια σύντομη διαδικασία διαπραγμάτευσης με μικρό αριθμό παρόχων των υπηρεσιών, παράλληλα με την επιβολή ασφαλιστικών δικλείδων εμπιστευτικότητας.

«Ενεργώντας ως ενήργησε, το υπουργείο οικονομικών δεν φαίνεται να διερεύνησε την εναλλακτική πορεία της διαπραγμάτευσης, ώστε να επιτύχει την επιλογή καθόλα κατάλληλου φορέα με την καλύτερη οικονομική προσφορά», σημειώνει.

Επισημαίνει ότι οι το ακριβές ποσό που καταβλήθηκε ή θα καταβληθεί για τις εν λόγω υπηρεσίες παραμένει αδιευκρίνιστο.

Δεμένα τα χέρια του κράτους

Όπως και αν είναι τα πράγματα, η σύμβαση για τις υπηρεσίες που συμφωνήθηκαν και προσφέρθηκαν προς το κράτος, θα πρέπει να τιμηθεί και κανένα μέτρο που θα επηρέαζε την εκτέλεση της δεν μπορεί ή δεν πρέπει να ληφθεί εκ των υστέρων, όπως αναφέρεται.

Το γεγονός της παράλειψης λήψης της έγκρισης του γενικού εισαγγελέα και των σχόλιων του γενικού λογιστηρίου δεν καθιστά τη σύναψη της σύμβασης παράνομη, ούτε επιφέρει την αυτόματη ακυρότητα της.  

Σημειώνεται ότι εφόσον παρασχέθηκαν οι υπηρεσίες ο οίκος δικαιούται την είσπραξη της αμοιβής τους με βάση τη συμφωνία.

Συνταγματική εκτροπή χωρίς επιπτώσεις ή κυρώσεις

Η μη εφαρμογή από το υπουργείο οικονομικών, των προνοιών της απόφασης του υπουργικού συνιστά συνταγματική εκτροπή σύμφωνα με τον γενικό εισαγγελέα, ο οποίος σημειώνει ότι παραβιάστηκαν συνδυασμένες πρόνοιες του Συντάγματος σύμφωνα με τις οποίες ο νομικός σύμβουλος των υπουργείων είναι ο γενικός εισαγγελέας.

Προστίθεται ότι οι όποιες διαπιστώσεις του γενικού εισαγγελέα δεν μπορούν να οδηγήσουν σε διακήρυξη ακυρότητας και ούτε τέτοιου είδους εσφαλμένες αποφάσεις ή αποφάσεις όπως του υπουργικού συμβουλίου που δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τις αρχές του διοικητικού δικαίου και της νομολογίας, επισύρουν οποιεσδήποτε κυρώσεις ή επιφέρουν επιπτώσεις στους φορείς λήψης των αποφάσεων τούτων.

Αυτού του είδους οι πράξεις, παραλήψεις ή αποφάσεις, εκεί όπου παράγουν έννομα αποτελέσματα, δύνανται μόνο να προσβληθούν ως προς την εγκυρότητά τους από πρόσωπα τα οποία ενδεχόμενα, διαθέτουν έννομο συμφέρον και να ακυρωθούν από το αρμόδιο δικαστήριο, σύμφωνα με τον κ. Κληρίδη.

Αναφέρει ότι δεν στοιχειοθετείται ενδεχόμενο ποινικού αδικήματος κατάχρησης εξουσίας και ότι δεν μπορεί να λεχθεί ότι ο αρμόδιος υπουργός διενήργησε αυθαίρετη πράξη που παραβλάπτει δικαιώματα αφού η πράξη του υπουργού εξουσιοδοτήθηκε από το υπουργικό συμβούλιο, ενώ δεν προκύπτει ούτε απτή μαρτυρία για παράβλεψη δικαιωμάτων άλλων προσώπων.

«Ούτε επίσης και θέμα αστικής ευθύνης φαίνεται να ανακύπτει, εφόσον από τις υπό εξέταση ενέργειες, δεν αποδεικνύεται ότι το κράτος υπέστη οικονομική βλάβη εξαιτίας τούτων», προστίθεται.

Σημειώνεται ότι τα υπό εξέταση θέματα εμπίπτουν στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου και στις αρχές που το διέπουν.

Παράδοξη η ανάληψη του κόστους από τη ΣΚΤ

Ο κ. Κληρίδης αναφέρει ότι είναι παράδοξο ένας να επιλέγει νομικό σύμβουλο, να αποδέχεται τους οικονομικούς όρους του συμβούλου, να συμβάλλεται με σύμβαση με νομικό σύμβουλο και άλλος να καταβάλλει απευθείας μάλιστα, τη σχετική δαπάνη.

Συμπληρώνει ότι «παρά ταύτα, κατά την άποψή μου, δεν θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί ποινικό αδίκημα λόγω της εξουσιοδότησης από κρατικό λειτουργό, μιας δαπάνης, η οποία δεν αναμενόταν ούτε και προβλεπόταν, όταν εξουσιοδοτείτο, να διενεργηθεί από το κράτος και δεν διενεργήθηκε από το κράτος».

Προστίθεται ότι το ίδιο ισχύει και σε σχέση με τη μη ύπαρξη οποιασδήποτε αστικής φύσεως ευθύνης αφού μεταξύ άλλων, η δαπάνη φαίνεται να είχε εξουσιοδοτηθεί με κανονιστική πράξη και επισφραγίστηκε με έγκριση του υπουργικού συμβουλίου ενώ, δεν αποδεικνύεται να προέκυψε ζημιά στο κράτος.

Ο κ. Κληρίδης σημειώνει ότι δεν θα ασχοληθεί με το κατά πόσο ο νομικός οίκος ή η ΣΚΤ που επιβαρύνθηκε θα μπορούσαν να μην αποδέχοντο τη διευθέτηση, καθώς είναι νομικός σύμβουλος του κράτους και όχι οποιουδήποτε άλλου από τους εμπλεκόμενους.

Της Μαρίας Χαμπή